Η αθροιστική κεφαλαλγία προσβάλει έναν σε κάθε περίπου 1000 ανθρώπους. Ωστόσο, πρόκειται για εξαιρετικά επώδυνο πονοκέφαλο. Άνθρωποι που τον έχουν βιώσει λένε πως η ένταση του πόνου στην αθροιστική κεφαλαλγία είναι πολύ μεγάλη, δυνατότερη από οποιονδήποτε άλλο πόνο έχουν νιώσει, πραγματικά ανυπόφορη.
Παρά το γεγονός ότι η αθροιστική κεφαλαλγία έχει χαρακτηριστική συμπτωματολογία (δείτε παρακάτω σχετικά) είναι πραγματικά απορίας άξιο το πώς οι περισσότεροι άνθρωποι με αθροιστική κεφαλαλγία μπορεί να έχουν για πολλά χρόνια τη διάγνωση της ημικρανίας ή άλλων μορφών πονοκεφάλου, ακόμη και αν επανειλημμένα έχουν επισκεφτεί γιατρό.
Συμπτωματολογία της αθροιστικής κεφαλαλγίας
Ο πόνος στην αθροιστική κεφαλαλγία χαρακτηριστικά εντοπίζεται πάντα στην μία πλευρά του κεφαλιού (συνήθως στην ίδια, σπάνια αλλάζει πλευρά), συνήθως πίσω από το μάτι και τον κρόταφο, αλλά μπορεί να επεκτείνεται προς το μέτωπο, το μάγουλο ή τον αυχένα. Συχνά μπορεί να συνοδεύεται από δάκρυα που τρέχουν από το μάτι μόνο στην πλευρά του πόνου, βούλωμα ή καταρροή στο ρουθούνι από την πλευρά του πόνου ή και κοκκίνισμα του ματιού ή πτώση του βλεφάρου από την ίδια πάντα πλευρά. Όταν ο πονοκέφαλος είναι αθροιστική κεφαλαλγία, χαρακτηριστικό είναι ότι ο άνθρωπος που την έχει νιώθει πολύ έντονο ως ανυπόφορο πόνο, που κάποιοι άνθρωποι περιγράφουν ότι αισθάνονται «σαν να πρόκειται να πεταχτεί το μάτι του έξω». Επίσης, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στην ημικρανία ή σε άλλους πονοκεφάλους που οι ασθενείς αναζητούν την κατάκλιση, ο ασθενής με αθροιστική κεφαλαλγία την ώρα της κρίσης πιθανότερα θα πηγαινοέρχεται νευρικά, μην μπορώντας να μείνει ακίνητος σε ένα σημείο. Μερικοί άνθρωποι με αθροιστική κεφαλαλγία επίσης αναφέρουν εμέτους ή ερυγές (ρεψίματα) πριν ή και κατά την διάρκεια της κρίσης.
Οι κρίσεις στην αθροιστική κεφαλαλγία έρχονται κατά περιόδους, που διάρκεια έχουν συνήθως μερικές εβδομάδες ως λίγους μήνες και στη συνέχεια χάνονται για μήνες ή και χρόνια, μέχρι να έρθει μία νέα περίοδος κρίσεων. Στην διάρκεια της περιόδου που η αθροιστική κεφαλαλγία είναι ενεργή, οι κρίσεις εμφανίζονται συνήθως με συχνότητα από μία ως τρεις ή τέσσερεις κρίσεις κάθε μέρα. Η διάρκεια των κρίσεων της αθροιστικής κεφαλαλγίας στους περισσότερους ασθενείς κυμαίνεται από 30 λεπτά ως 3 ώρες. Χαρακτηριστικό επίσης είναι ότι πολλές φορές η κρίση εμφανίζεται ακριβώς την ίδια ώρα του 24ώρου, συχνά μέσα στον ύπνο, «σαν να έχει βάλει ξυπνητήρι».
Φαρμακευτική θεραπεία της αθροιστικής κεφαλαλγίας
Η φαρμακευτική θεραπεία στην αθροιστική κεφαλαλγία περιλαμβάνει κυρίως την ειδική προφυλακτική αγωγή, με την οποία επιτυγχάνουμε καταστολή της εμφάνισης κρίσεων (σταματούν να εμφανίζονται εντελώς ή τουλάχιστον αραιώνει σημαντικά η εμφάνισή τους και γίνονται πιο ήπιες). Στις περιπτώσεις που παρά την προφυλακτική αγωγή κάποιες κρίσεις εξακολουθούν να εμφανίζονται, χορηγείται η καλούμενη συμπτωματική αγωγή. Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι η θεραπεία ασθενών με αθροιστική κεφαλαλγία καλό είναι να γίνεται είτε από έμπειρο στο θέμα και ειδικό στις κεφαλαλγίες γιατρό, είτε σε κάποιο ειδικό Ιατρείο Κεφαλαλγίας.
Προφυλακτική αγωγή στην αθροιστική κεφαλαλγία. Τις περισσότερες φορές (δηλαδή με την εξαίρεση της χρόνιας αθροιστικής κεφαλαλγίας, για την οποία μπορείτε να ενημερωθείτε στη συνέχεια αυτού του κειμένου) η προφυλακτική χορηγείται για καθορισμένο χρονικό διάστημα, αρχίζοντας με την έναρξη της περιόδου που εμφανίζονται οι κρίσεις και για όσο αναμένουμε ότι θα διαρκέσει η περίοδος των κρίσεων, και μετά διακόπτεται. Φάρμακα με καλό αποτέλεσμα στην προφυλακτική θεραπεία της αθροιστικής κεφαλαλγίας είναι τα κορτικοειδή (δηλαδή κορτιζόνη), η βεραπαμίλη και το λίθιο. Πολλοί άνθρωποι φοβούνται ή δεν θέλουν να λάβουν κορτικοειδή, φοβούμενοι παρενέργειες. Θα πρέπει να τονιστεί ότι αν τα κορτικοειδή ληφθούν σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού (σε συγκεκριμένη δόση και για ορισμένο χρονικό διάστημα) δεν υπάρχει κανένα θέμα παρενεργειών. Τα κορτικοειδή χορηγούνται συνήθως για χρονικό διάστημα έως 40 ημέρες. Σε ανθρώπους που αναμένουμε ότι η περίοδος των κρίσεων θα διαρκέσει περισσότερο, χορηγείται και η βεραπαμίλη ή το λίθιο. Αν και για αυτά τα φάρμακα υπάρχει πολλές φορές η εντύπωση ότι μπορεί να έχουν σοβαρές παρενέργειες, εφόσον λαμβάνονται κάτω από ιατρική παρακολούθηση συνήθως δεν προκύπτει κανένα πρόβλημα. Με την προφυλακτική θεραπεία οι περισσότεροι άνθρωποι που πάσχουν από αθροιστική κεφαλαλγία θα δουν εντυπωσιακή βελτίωση ή δεν θα έχουν καθόλου κρίσεις, αποτέλεσμα που μπορεί να εμφανιστεί μέσα σε λίγες ημέρες, αρκεί ο γιατρός να έχει την εμπειρία και τη γνώση να καθορίσει την καλύτερη θεραπεία για τον κάθε συγκεκριμένο ασθενή.
Συμπτωματική αγωγή στην αθροιστική κεφαλαλγία. Όπως προαναφέρθηκε, η συμπτωματική αγωγή χορηγείται για τον γρηγορότερο τερματισμό μίας κρίσης αθροιστικής κεφαλαλγίας που "ξέφυγε" από την προφυλακτική θεραπεία. Μερικές φορές, για τον γρήγορο τερματισμό μίας κρίσης μπορεί να χορηγηθεί οξυγόνο. Το οξυγόνο όμως δεν είναι πρακτική λύση, καθώς δεν είναι κάτι που κάποιος μπορεί να έχει ανά πάσα στιγμή μαζί του στη δουλειά ή στο ταξίδι (αν και για κάποιους ασθενείς με νυχτερινές συνήθως κρίσεις, μπορεί να συστηθεί να έχουν μία φιάλη στο σπίτι). Άλλες λύσεις που συχνά χρησιμοποιούμε είναι φάρμακα που δίδονται και στην ημικρανία, όπως η σουματριπτάνη (στην αθροιστική κεφαλαλγία συνήθως σε μορφή ένεσης ή ρινικού spray), η ριζατριπτάνη ή η ζολμιτριπτάνη.
Χρόνια αθροιστική κεφαλαλγία
Μερικοί άνθρωποι με αθροιστική κεφαλαλγία έχουν τη χρόνια μορφή της. Αυτό με απλά λόγια σημαίνει ότι βρίσκονται μόνιμα ή σχεδόν μόνιμα σε περίοδο κρίσεων, έχοντας μία ή περισσότερες κρίσεις καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά. Αν και η θεραπεία είναι δυσκολότερη, και στη χρόνια αθροιστική κεφαλαλγία μπορεί με την φαρμακευτική αγωγή να παρατηρηθεί βελτίωση ή και πλήρης ύφεση των κρίσεων. Η φαρμακευτική αγωγή της χρόνιας αθροιστικής κεφαλαλγίας γίνεται συνήθως με τη βεραπαμίλη ή το λίθιο, ενώ επίσης έχουν δοκιμαστεί με κάποια επιτυχία η τοπιραμάτη και η μελατονίνη. Πολλές φορές, στη θεραπεία της χρόνιας αθροιστικής κεφαλαλγίας, πέρα από την ανάγκη για σωστή διάγνωση, υπάρχει και πρόβλημα στην επιλογή της κατάλληλης θεραπείας. Η δοσολογία και ο συνδυασμός των φαρμάκων μπορεί να αποτελούν δύσκολο καθήκον, ακόμα και για έμπειρους νευρολόγους.
Ωστόσο, κάθε άνθρωπος με αθροιστική κεφαλαλγία, ακόμη και με την δυσίατη χρόνια μορφή της, δικαιούται να μην πονάει και φαίνεται ότι σήμερα, στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό μπορεί να επιτευχθεί. Στο Ιατρείο Κεφαλαλγίας υπάρχει ιδιαίτερη ευαισθησία για ασθενείς με αθροιστική κεφαλαλγία και δίνεται η δυνατότητα άμεσου ραντεβού, χωρίς αναμονή, με σκοπό την έγκαιρη έναρξη της κατάλληλης ανακουφιστικής θεραπείας.
Παρά το τεράστιο πρόβλημα που προκαλεί στους πάσχοντες, η αθροιστική κεφαλαλγία ως πρόσφατα δεν είχε μελετηθεί συστηματικά στην Ελλάδα. Τον Σεπτέμβριο του 2016, δημοσιεύτηκε από τον Δρ. Μ. Βικελή και τον Δρ. A. Rapoport στο ιατρικό περιοδικό Journal of Headache and Pain η πρώτη ελληνική συστηματική μελέτη για την αθροιστική κεφαλαλγία, η οποία περιλαμβάνει στοιχεία από 302 ασθενείς. Το άρθρο αυτό περιγράφει την κλινική εικόνα, αλλά και τις ατυπίες που μπορεί να υπάρξουν, αλλά και επισημαίνει τις διαγνωστικές και θεραπευτικές αστοχίες που συχνά συναντώνται στην ιατρική πράξη. Έτσι, αναμένεται να φωτίσει μια πάθηση που για χρόνια ήταν στη σκιά και να βοηθήσει στην καλύτερη διάγνωση και αντιμετώπιση ασθενών με αθροιστική κεφαλαλγία από Έλληνες ιατρούς. Το πλήρες άρθρο είναι διαθέσιμο εδώ.
Επίσης, δείτε στην σχετική ενότητα του Headaches.gr προσωπικές μαρτυρίες ανθρώπων με αθροιστική κεφαλαλγία.
Τέλος, παρακολουθήστε στο κανάλι μας στο Youtube Ιατρικές Εκπομπές που ασχολήθηκαν με την Αθροιστική Κεφαλαλγία
Γράφει ο: Δρ. Μιχάλης Βικελής, Νευρολόγος, MSc in Headache Medicine, PhD