Η ραγδαία εξάπλωση των εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης έχει αρχίσει να αφήνει βαθύ και ανησυχητικό αποτύπωμα στην καθημερινότητα των σχολείων. Με μία απλή εφαρμογή στο κινητό, μαθητές μπορούν πλέον να δημιουργήσουν ψεύτικες γυμνές ή σεξουαλικά υπονοούμενες εικόνες συμμαθητών τους, μετατρέποντας την τεχνολογία σε μέσο κακοποίησης, εξευτελισμού και ψυχολογικού τραύματος.
Ένα περιστατικό που περιγράφει διευθύντρια σχολείου είναι ενδεικτικό της νέας πραγματικότητας: έφηβος μαθητής, μέσα στο λεωφορείο επιστροφής, χρησιμοποίησε app «nudifying» για να τροποποιήσει φωτογραφία κοπέλας από γειτονικό σχολείο. «Δεν προσπαθούσε καν να το κρύψει. Αυτό με τρόμαξε περισσότερο από όλα», λέει η ίδια.
Το γεγονός αποκαλύφθηκε επειδή άλλος μαθητής το είδε και ενημέρωσε το σχολείο. Οι γονείς ειδοποιήθηκαν, οι Αρχές επίσης, αλλά –λόγω του αναμενόμενου σοκ– η μαθήτρια δεν ενημερώθηκε ποτέ. «Οι γονείς δεν ήθελαν να το μάθει», λέει η διευθύντρια.
Ένα φαινόμενο που εξαπλώνεται διεθνώς
Τα περιστατικά πολλαπλασιάζονται:
Ισπανία: 15 αγόρια αποβλήθηκαν για τη δημιουργία ψεύτικων γυμνών εικόνων 20 συμμαθητριών τους, κάποιες μόλις 11 ετών.
Αυστραλία: 50 μαθητές ανέφεραν deepfakes με τα πρόσωπά τους. Μητέρα μαθητή δήλωσε πως η κόρη της έκανε εμετό από τον σοκ όταν είδε την αλλοιωμένη εικόνα της.
ΗΠΑ: Περισσότερες από 30 μαθήτριες σε λύκειο του Νιου Τζέρσι είδαν deepfakes τους να κυκλοφορούν σε Snapchat.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, έρευνα σε 4.300 καθηγητές έδειξε ότι ένας στους δέκα είχε γνώση περιστατικών deepfake με σεξουαλικό περιεχόμενο στο σχολείο του. Το 75% αφορούσε παιδιά κάτω των 14 ετών.
«Τώρα συμβαίνει και στα δικά μας σχολεία»
Ειδικοί δηλώνουν ότι το φαινόμενο δεν είναι πλέον μακρινό. Οι καθηγητές το αντιμετωπίζουν ως «αναδυόμενο πρόβλημα», με αρκετά σχολεία να δέχονται ήδη παρεμβάσεις αστυνομίας.
Η παιδική επίτροπος της Αγγλίας ζήτησε την πλήρη απαγόρευση εφαρμογών nudification τύπου ClothOff. «Τα παιδιά μου λένε ότι φοβούνται ακόμα και την ύπαρξη αυτής της τεχνολογίας», σημειώνει.
Η καθηγήτρια Tanya Horeck, που ερευνά το ζήτημα, αναφέρει πως σχεδόν όλα τα περιστατικά που καταγράφει αφορούν αγόρια που στοχοποιούν κορίτσια. Σε μία περίπτωση, 15χρονη αρνήθηκε να ξαναπάει σχολείο από την ταραχή όταν δημιουργήθηκε deepfake βίντεο με το πρόσωπό της.
Το ψυχικό αποτύπωμα στα παιδιά
Τα deepfakes στις ηλικίες αυτές έχουν βαρύτατες συνέπειες:
παραβίαση προσωπικών ορίων,
έντονη ταπείνωση,
απομόνωση από το σχολείο,
διάλυση σχέσεων και φιλιών,
σοβαρό άγχος και ντροπή.
Σύμφωνα με ειδικούς σε ζητήματα έμφυλης βίας, η συντριπτική πλειονότητα των θυμάτων είναι κορίτσια – περίπου 99% των deepfakes σεξουαλικού περιεχομένου αφορά γυναίκες και ανήλικες μαθήτριες.
Αντιδράσεις στα σχολεία: Τι πρέπει να γίνει
Η εκπαιδευτική κοινότητα εμφανίζεται διχασμένη. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι κάθε περιστατικό πρέπει να παραπέμπεται άμεσα στην αστυνομία. Άλλοι προκρίνουν επανορθωτικές πρακτικές και συζητήσεις με τους μαθητές, αναγνωρίζοντας ότι πολλοί δεν αντιλαμβάνονται την ποινική διάσταση των πράξεών τους.
Κοινή συνισταμένη, ωστόσο, αποτελεί η ανάγκη για:
ισχυρή ψηφιακή παιδεία,
ενημέρωση για τη συναίνεση,
εκπαίδευση γύρω από την έμφυλη βία,
πρόληψη και όχι μόνο τιμωρία.
Το Υπουργείο Παιδείας της Αγγλίας ετοιμάζει νέες κατευθυντήριες γραμμές για να ενταχθεί η θεματική στις ενότητες σχέσεων, σεξουαλικής εκπαίδευσης και διαδικτυακής ασφάλειας.
«Μια μαθήτρια έσωσε μια άλλη χωρίς να το ξέρει»
Είναι χαρακτηριστικό ότι η υπόθεση στο λεωφορείο αποκαλύφθηκε χάρη σε μάθημα για την ψηφιακή ασφάλεια. Μία μαθήτρια αναγνώρισε την εφαρμογή που χρησιμοποιούσε ο συμμαθητής της και ενημέρωσε άμεσα τους καθηγητές.
Το περιστατικό αυτό δείχνει ότι η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση μπορούν να λειτουργήσουν ως ισχυρή ασπίδα απέναντι σε ένα φαινόμενο που εξαπλώνεται ραγδαία και απειλεί την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων.
Διαβάστε ακόμα: Παιδόφιλος παρενοχλούσε 10χρονη στο TikTok – Σοκ από την αντίδραση αστυνομικού: «Κάνε μπλοκ»