Η Επανασταση του Κάστρο

Την τελευταία μέρα του 1958, ο διεφθαρμένος δικτάτορας της Κούβας, Φουλχένσιο Μπατίστα, εγκαταλείπει την Αβάνα, κάτω από τη λαϊκή κατακραυγή. Μαζί με την κουστωδία του μεταφέρει και μια μικρή περιουσία: 300 εκατομμύρια δολάρια, προϊόν κατάχρησης από τα δημόσια ταμεία. Οι "μπαρμπούδος" (γενειοφόροι) του Φιντέλ Κάστρο βρίσκονται προ των πυλών!

Οι προσπάθειες του νεαρού γενειοφόρου δικηγόρου για την ανατροπή του Μπατίστα είχαν ξεκινήσει στις 26 Ιουλίου του 1953, με την αποτυχημένη επίθεση στους στρατώνες Μονκάδα. Οι 119 επαναστάτες, που πραγματοποιούν την επίθεση, κυριολεκτικά αποδεκατίστηκαν. Ο Φιντέλ διασώζεται, συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε φυλάκιση 15 ετών.

Το Νοέμβριο του 1956, σε μία κρίση μεγαλοψυχίας, ο Μπατίστα δίνει χάρη στον Φιντέλ, ο οποίος διαφεύγει στο Μεξικό για να ετοιμάσει το νέο γύρο αντιπαράθεσης με τον δικτάτορα. Στην ομάδα των 82, που θα ξεκινήσει την εποποιία της Κουβανικής Επανάστασης, προστίθεται και ο Τσε Γκεβάρα.

Το Νοέμβριο του 1956, οι επαναστάτες του Φιντέλ αποβιβάζονται στις ακτές της Κούβας. Αρχίζουν κλεφτοπόλεμο με τις δυνάμεις του Μπατίστα στα βουνά της Σιέρα Μαέστρα. Στόχος τους να κερδίσουν πρώτα την υποστήριξη των αγροτών και στη συνέχεια των κατοίκων των μεγάλων πόλεων.

Οι κυβερνητικές δυνάμεις, παρά τη φθορά που προκαλούν στις τάξεις των ανταρτών, χάνουν πολύ γρήγορα το παιγνίδι. Άμαθες στον ανταρτοπόλεμο, έχουν να αντιμετωπίσουν και την αυξανόμενη λαϊκή υποστήριξη προς τους επαναστάτες.

Ο Μπατίστα βλέπει το τέλος της εξουσίας του να πλησιάζει. Έτσι, αποφασίζει στις 31 Δεκεμβρίου του 1958 να εγκαταλείψει τη χώρα. Την επομένη, Πρωτοχρονιά του 1959, οι «μπαρμπούδος του Φιντέλ Κάστρο εισέρχονται θριαμβευτικά στην Αβάνα!

Κι ένα ιστορικό δημοσίευμα

Ο Φιντέλ Κάστρο, ο αντάρτης αρχηγός της κουβανικής νεολαίας, είναι ζωντανός και πολεμά σκληρά και με επιτυχία στις κακοτράχαλες, σχεδόν αδιάβατες, βουνοπλαγιές της Σιέρρα Μαέστρα...». Έτσι ξεκινούσε το πρώτο εκ των τριών άρθρων του, ανταποκριτή τότε των New York Times, Χέρμπερτ Μάθιους που δημοσιεύθηκε στην αμερικάνικη εφημερίδα στις 24 Φεβρουαρίου του 1957. Ήταν η μέρα που οι αμερικανοί διάβασαν ίσως γιά πρώτη φορά το όνομα του νεαρού κουβανού επανάστατη, που λίγο αργότερα έμελλε να γίνει ο ηγέτης ενός ολόκληρου έθνους.

Το άρθρο του Μάθιους διέψευσε πανηγυρικά τη φήμη ότι ο Φιντέλ είχε σκοτωθεί στη μάχη, πληροφορία που είχε δολίως διαδώσει το καθεστώς του Φουλχένσιο Μπατίστα. Ο επαναστατικός στρατός του Κινήματος της 26ης Ιουλίου όχι μόνο δεν είχε ηττηθεί, αλλά αποτελούσε σοβαρή απειλή γιά τις ένοπλες δυνάμεις της δικτατορίας.

Γράφει στην ανταπόκριση του ο Χ.Μάθιους:  «Η Αβάνα (σ.σ. η κουβανική κυβέρνηση) δε γνωρίζει ότι χιλιάδες άνδρες και γυναίκες στηρίζουν ψυχη τε και σώματι τον Φιντέλ Κάστρο και τη νέα εποχή που πιστεύουν ότι εκπροσωπεί. Δε γνωρίζει ότι εκατοντάδες αξιοσέβαστοι πολίτες βοηθούν τον σενιόρ Κάστρο, ότι τα σαμποτάζ και οι βομβιστικές ενέργειες είναι συνεχείς (δεκαοχτώ βόμβες εξεράγησαν στο Σαντιάγκο στις 15 Φεβρουαρίου) ότι η λυσσαλέα κυβερνητική καταστολή έχει ξεσηκώσει ακόμη περισσότερο το λαό εναντίον του προέδρου Μπατίστα».

Ο δημοσιογράφος των Times είχε εντοπίσει την ισχύ του επαναστατικού κινήματος που εξαπۏΎݎߎݏĎюݠσταδιακά στο νησί κατά του καθεστώτος. Πριν προσεγγίσει όμως τον Κάστρο, το καθεστώς Μπατίστα είχε κάνει τα πάντα γιά να πείσει τον ίδιο - αλλά και το διεθνή Τύπο γενικότερα - ότι ο γενειοφόρος αντάρτης και οι κομπανιέρος του είχαν παραιτηθεί απ’ τη μάχη.

«Εξαιτίας της όλοκληρωτικής λογοκρισίας, η Αβάνα και οι άλλες κουβανικές πόλεις βρίθουν από τις πλέον απίθανες φήμες: μιά εξ’ αυτών που συνεχώς προωθούνταν απ΄την κυβέρνηση ήταν ότι ο Φιντέλ Κάστρο είναι νεκρός. Μόνο αυτοί που πολεμούσαν μαζί του και όσοι είχαν πίστη και ελπίδα πίστευαν ότι ήταν ζωντανός» αναφέρει στη μακροσκελή ανταπόκριση του ο Μάθιους. Γιά να διαλύσει τις ανυπόστατες φήμες του καθεστώτος, ο Φιντέλ είχε ζητήσει να μιλήσει σε κάποιον ξένο δημοσιογράφο. Η επαφή του ανταποκριτή των Times με τον αρχηγό του επαναστατικού κινήματος έγινε μέσω της τότε πρέσβεως των ΗΠΑ στην Αβάνα, Ρούμπι Χαρτ Φίλιπς. Ο Μάθιους και η συνοδεία του έπρεπε να διανύσουν 500 μίλια από την Αβάνα έως την επαρχία Οριέντε και απο ‘κει να περάσουν στη Σιέρρα Μαέστρα προκειμένου να συναντήσει τον Κάστρο.

 Μέσα σε κλίμα πολιορκίας από τις δυνάμεις του καθεστώτος, αυτό δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Χρειάστηκε να υποδυθεί τον πλούσιο αμερικανό έμπορο ζάχαρης που δε γνώριζε λέξη ισπανικά προκειμένου να περάσει το μπλόκο του στρατού και να προσεγγίσει την περιοχή που είχαν στρατοπεδεύσει οι επαναστάτες. Περιοχή απρόσιτη και δύσβατη που, σύμφωνα με το Μάθιους, έμοιαζε με «τροπικό δάσος στη Βραζιλία». Εκεί έμελλε να συνομιλήσει, γιά τρείς ολόκληρες ώρες, με τον ιδεαλιστή αρχηγό της επανάστασης, η προσωπικότητα του οποίου τον εντυπωσίασε:

Η συνομιλία του με τον αμερικανό δημοσιογράφο ήταν η καλύτερη ευκαιρία για τον 30χρόνο τότε Κάστρο ώστε να «σπάσει» το εμπάργκο της σιγής που είχε επιβάλλει η δικτατορία του Μπατίστα. Ήταν η ευκαιρία να γίνει γνωστό εκτός Κούβας ότι το αυταρχικό καθεστώς της Αβάνας κλονίζονταν από την επαναστατική ορμή των γενειοφόρων νεαρών: «Η Κούβα είναι σε εμπόλεμη κατάσταση. Μιά δικτατορία πρέπει να δείχνει ότι είναι παντοδύναμη, ειδάλλως θα καταρρεύσει. Εμείς δείχνουμε ότι είναι ανίσχυρη» θα πεί ο Φιντέλ στο Μάθιους. Το μήνυμα είχε δύο παραλήπτες: απευθύνονταν τόσο στο εσωτερικό της Κούβας με σκοπό την τόνωση του φρονήματος των πολιτών που αντιστέκονταν, όσο και προς την ίδια την αμερικανική κυβέρνηση Άιζενχάουερ η οποία στήριζε με κάθε μέσο την κουβανική δικτατορία. «Η κυβέρνηση χρησιμοποιεί όπλα προμηθευόμενα από τις Ηνωμένες Πολιτείες, όχι μόνο απέναντι σε εμάς αλλά ενάντια σε όλον τον κουβανικό λαό» δήλωνε με πικρία και θυμό ο Φιντέλ στον Μάθιους.  

 

Ταυτόχρονα όμως, μέσω των Times, απευθύνονταν και στο μέσο αμερικανό: «Μπορείτε να είστε βέβαιοι ότι δεν έχουμε μίσος γιά τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον αμερικανικό λαό» διαβεβαίωσε τον συνομιλητή του ο Φιντέλ. Στην ουσία, αποσαφήνιζε το χαρακτήρα του επαναστατικού κινήματος ως ενός αντι-ιμπεριαλιστικού, αντι-αποικιακού μετώπου με σκοπό την απελευθέρωση της Κούβας από το δικτατορικό καθεστώς και τον ξένο παρεμβατισμό.

Ο Χέρμπερτ Μάθιους αναχώρησε γιά τη Νέα Υόρκη έχοντας μαζί του μιά παγκόσμια δημοσιογραφική αποκλειστικότητα. Είχε συναντήσει τον άνθρωπο που, δύο χρόνια αργότερα, θα γκρέμιζε από την εξουσία την αμερικανοκίνητη χούντα του Φουλχένσιο Μπατίστα. Εκείνον τον Φεβρουάριο του 1957, οι New York Times δημοσίευσαν τρία άρθρα του Μάθιους αναφερόμενα στις εξελίξεις στην Κούβα: η επανάσταση όχι μόνο δεν είχε ηττηθεί, αλλά εξαπλώνονταν σε όλο το νησί.

Οι συντηρητικοί κύκλοι των Ηνωμένων Πολιτειών δεν κατάφεραν ποτέ να του συγχωρέσουν το γεγονός ότι μέσω των άρθρων του έδωσε εκτενή δημοσιότητα στην κουβανική επανάσταση. Τι σημασία έχει όμως; Ο αμερικανός ανταποκριτής έμελλε να μείνει στην ιστορία ως ο πρώτος δημοσιογράφος που συνάντησε και συνομίλησε με τον Φιντέλ την περίοδο του ένοπλου αγώνα στην Σιέρρα Μαέστρα. Σαράντα χρόνια αργότερα κάπου στις δύσβατες βουνοπλαγιές του κουβανικού νότου, όπως γράφει στο βιβλίο του ο Άντονι ντε Πάλμα, μιά πινακίδα ενημερώνει τον επισκέπτη: «Σε αυτό το σημείο, ο αρχιστράτηγος Φιντέλ Κάστρο Ρουζ συναντήθηκε με το βορειοαμερικανό δημοσιογράφο Χέρμπερτ Μάθιους στις 17 Φεβρουαρίου 1957”.