Πέμπτη 08 Αυγούστου 2013 02:59 Αφιερώματα Κομαντάτε Εμιλιάνο Ζαπάτα "Είναι καλύτερα να πεθαίνεις όρθιος, παρά να ζεις γονατιστός" -Εμιλιάνο Ζαπάτα Στις 10 Απριλίου του 1919 ο Εμιλιάνο Ζαπάτα, ο αγνότερος των επαναστατών, ο πιστότερος στους φτωχούς, ο αποφασιστικότερος στην εφαρμογή του δικαίου» όπως τον ονόμασε ο ουρουγουανός συγγραφέας και δημοσιογράφος, Εδουάρδο Γκαλεάνο, δολοφονήθηκε από τις μαριονέτες του «προέδρου» της χώρας, Καράνσα, που τον είχαν παρασύρει ύπουλα σε κάποια συνάντηση με δήθεν αυτομολήσαντες από τον κυβερνητικό στρατό. Ο Εμιλιάνο Ζαπάτα, μεξικάνος ιθαγενής, γεννήθηκε στο χωριό Σαν Μιγκέλ Ανενκουίλκο, στην επαρχία Μορέλος, στις 8 Αυγούστου του 1879. Μεγάλωσε μιλώντας τη γλώσσα των ιθαγενών, των «ινδιάνων». Ο πατέρας του, Γαβριήλ, ήταν από τους τυχερούς, είχε δικό του ένα μικρό κομμάτι γης κι έτσι ο Εμιλιάνο έζησε σχετικά πιο άνετα από τα υπόλοιπα παιδιά της κοινωνικής τάξης του. Ούτε εκείνος ούτε ο αδελφός του, ο Εφέμιο, χρειάστηκε να δουλέψουν στις μεγάλες χασιέντες. Παρ΄ όλα αυτά, δεν έλαβε ιδιαίτερη μόρφωση -- η πολιτική του συνείδηση στηρίχθηκε κυρίως στη βαθύτατη αίσθηση του δικαίου που τον διέκρινε. Η οικογένειά του συντήρησε και ανέδειξε αυτή την αίσθηση, μέσα από τις μνήμες των μεγαλυτέρων. Οι Ζαπάτα είχαν δώσει το αίμα τους, στις μάχες κατά της Ισπανίας, κατά της γαλλικής επικυριαρχίας, υπέρ των κοινωνικών μεταρρυθμίσεων. Ο Εμιλιάνο, που είχε μείνει ορφανός από τα 17 του, αν και δεν θιγόταν ο ίδιος από τις πράξεις και τις πρακτικές των τσιφλικάδων, έδειξε την αγάπη του για το δίκαιο από το 1897 κιόλας, όταν συνελήφθη για πρώτη φορά, διότι υπεράσπισε με κάθε τρόπο τους αγρότες της περιοχής, τους καμπεσίνος του Μορέλος, οι οποίοι αντιδρούσαν στην επίταξη της γης τους και την «ένταξή» της σε μία μεγάλη χασιέντα. Την εποχή που ξέσπασε η επανάσταση, ο Εμιλιάνο ήταν ήδη πολύ γνωστός, ως ένας από τους καλύτερους εκπαιδευτές αλόγων της χώρας. Και οι συμπολίτες του τον αγαπούσαν κι εκτιμούσαν τον ακέραιο χαρακτήρα του. Υπηρέτησε μόνο έξι μήνες στο στρατό, καθώς «παραχωρήθηκε» κατόπιν σε έναν πλούσιο και ισχυρό γαιοκτήμονα, ως εκπαιδευτής των αλόγων του. Η εκλογή του ως προέδρου του συμβουλίου άμυνας της κωμόπολης στην οποία μεγάλωσε, Σαν Μιγκέλ, σήμανε και την αναδιοργάνωση αυτής της άμυνας. ΄Οταν οι γαιοκτήμονες αρνήθηκαν να επιστρέψουν στους αγρότες τη γη που τους είχαν «νομίμως» αρπάξει, οι αγρότες, με επικεφαλής τον Εμιλιάνο, προχώρησαν σε κατάληψη των γαιών τους και επανακατανομή τους. Από την πρώτη μέρα της εκλογής του στην ΄Αμυνα, άρχισε να δημιουργεί έναν μικρό στρατό -- η εξέγερση κατά του δικτάτορα Πορφύριο Ντίας δεν είχε ξεκινήσει, μα ο Εμιλιάνο έβλεπε τα σημεία των καιρών. Η επανάσταση ξεκίνησε το 1910 κι ανέτρεψε τον Ντίας, δημιουργώντας παράλληλα τις συνθήκες για τη δημιουργία ενός αντι-αμερικανικού (ο Ντίας έτρεφε άριστες σχέσεις με τις ΗΠΑ), αντιαποικιοκρατικού, εθνικο-απελευθερωτικού κινήματος, κύριος εκφραστής του οποίου ήταν, και παραμένει ακόμη και σήμερα στο Μεξικό, ο Εμιλιάνο Ζαπάτα. Με την πτώση του Ντίας, ο Ζαπάτα υποστήριξε τον Μαδέρα και τον συνάντησε για να του εξηγήσει τι ζητούσαν οι αγρότες. Ο τελευταίος αρνήθηκε να του υποσχεθεί άμεσα ανακατανομή της γης και ζήτησε τον αφοπλισμό των ανταρτών του Εμιλιάνο. Ο Ζαπάτα κατάλαβε ότι δεν υπήρχε ιδιαίτερη πρόθεση εφαρμογής των απόψεών του, για τη μεγάλη, ριζοσπαστική ανακατανομή της γης, που σύντομα θα καταγραφόταν στο σχέδιο της Αγιάλα. Παρ΄ όλα αυτά, αποπειράθηκε να συμπλεύσει, ελπίζοντας σε μεταγενέστερη αποδοχή των θέσεών του. Ο στρατός του Ζαπάτα, ο Απελευθερωτικός Στρατός του Νότου, που ο κόσμος ονόμαζε «Ζαπατίστας», ετοιμαζόταν να αφοπλιστεί όταν δέχθηκε την επίθεση του Φρανσίσκο Μαδέρα. Εμπειροπόλεμοι, έτοιμοι να υπερασπιστούν τα αιτήματά τους με τη ζωή τους, βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον κυβερνητικό στρατό, του οποίου ηγείτο ο Βικτοριάνο Χουέρτα, ο οποίος ωστόσο, είχε προσωπικές βλέψεις: σύντομα θα ανέτρεπε και θα δολοφονούσε τον Μαδέρα (1913). Tierra y Libertad (Γη και Ελευθερία) Ο Ζαπάτα ήρθε σε επαφή με τις ιδέες του αναρχισμού εκείνη την εποχή -- που όχι μόνο άνθιζαν αλλά ήδη, σύντροφοί του, όπως ο Ρικάρντο Φλόρες Μαγκ, είχαν προσηλυτιστεί στο νέο κίνημα. Τον Νοέμβριο του 1911, η αναρχική επιρροή κατεγράφη στο περίφημο Σχέδιο της Αγιάλα, το «πρόγραμμα» του Ζαπάτα: «Οι γαίες, τα δάση και το νερό... θα αποδοθούν αμέσως στα χωριά ή τους πολίτες που τα δικαιούνται... επειδή οι περισσότεροι Μεξικάνοι δεν έχουν τίποτε στην κατοχή τους πλην της γης στην οποία περπατούν... το ένα τρίτο από τις περιουσίες αυτές θα απαλλοτριωθεί... ώστε όλοι οι κάτοικοι κι όλα τα χωριά του Μεξικού να αποκτήσουν ejidos (χωράφια, γη)». ΄Οποιος από τους γαιοκτήμονες δεν ήθελε να παραδώσει προς αναδιανομή το 1/3 της γης του, απλώς θα υποχρεωνόταν διά της βίας να την παραδώσει ολόκληρη. Ο Ζαπάτα έδειξε ότι εννοούσε όσα έλεγε, κατακαίοντας τα πλούσια σπίτια των επίμονων και αλαζονικών γαιοκτημόνων, υποχρεώνοντάς τους να τα εγκαταλείψουν και μοιράζοντας αμέσως τη γη σε αγρότες που ήδη εργάζονταν ως δουλοπάροικοι για τους συγκεκριμένους τσιφλικάδες. Το σχέδιο Αγιάλα χαρακτήριζε τον Μαδέρο ανίκανο να επιτύχει τους στόχους της επανάστασης. ΄Εδινε την υπόσχεση εκλογών και εισήγαγε το σύνθημα με το οποίο θα ταυτιζόταν το κίνημα των Ζαπατίστας: «Γη και Ελευθερία». Το σχέδιο, ακόμη και σήμερα, θεωρείται το πιο ριζοσπαστικό πρόγραμμα που εκπονήθηκε στην ιστορία του Μεξικού, γραμμένο απλά, ώστε να το κατανοούν οι φτωχοί αγρότες, οι ινδιάνοι. Ο Ζαπάτα το υπαγόρευσε σε ένα δάσκαλο, τον Οτίλιο Μοντάφιο, που αργότερα έμελλε να τον προδώσει. Η απλή γλώσσα στην οποία υπαγορεύτηκε το κείμενο θεωρήθηκε αρκετός λόγος για να περιφρονηθεί το Σχέδιο από τους μορφωμένους συντηρητικούς αστούς της Πόλης του Μεξικού, αυτούς που ήταν αποκομμένοι από τη σκληρή πραγματικότητα της ζωής των αγροτών, στις μεγάλες χασιέντες των τσιφλικάδων. Μάλιστα, λέγεται ότι κάποιοι από τους εχθρούς του, με πρώτον το Μαδέρο, ζήτησαν από τις εφημερίδες της εποχής να τυπώσουν ολόκληρο το Σχέδιο, ώστε να εκθέσουν το Ζαπάτα, να αποκαλύψουν την αμορφωσιά του. Ο λόγος του ινδιάνου Ζαπάτα έφτασε έτσι, πολύ γρήγορα, σε κάθε άκρη του Μεξικού, ξεσηκώνοντας τον απλό λαό, δημιουργώντας ενθουσιασμό, φέρνοντας νέους οπαδούς στο κίνημα των Ζαπατίστας. Πέρα από τα βασικά αιτήματα για «Γη και Ελευθερία», για ανακατανομή της γης και κατάργηση των προνομίων των τσιφλικάδων, οι προτάσεις του σχεδίου για παροχή συντάξεων στις χήρες και τα ορφανά των πεσόντων στην επανάσταση κατά των αποικιακών δυνάμεων, έφερε στο πλευρό του ακόμη κι όσους δεν μπορούσαν να κρατήσουν όπλα αλλά μπορούσαν να φυγαδεύσουν, να κρύψουν, να ταΐσουν επαναστάτες, να παραπλανήσουν τις αρχές. Αυτοί οι άνθρωποι, οι απλοί, αμόρφωτοι άνθρωποι, γέροι, γυναίκες, παιδιά, βάδιζαν ήρεμοι στο θάνατο, όταν συλλαμβάνονταν κι οδηγούνταν στην κρεμάλα ως «κατάσκοποι του Ζαπάτα». Οι Ζαπατίστας ήταν αντάρτες και όχι κανονικός στρατός. Τη μια στιγμή βρίσκονταν στα χωράφια τους σπέρνοντας και την επομένη έπαιρναν το όπλο τους --συνήθως ένα από τα όπλα που εγκατέλειψε ο στρατός του Ντίας-- και ακολουθούσαν τον φυσικό τους ηγέτη. Ακόμη και τις μέρες που πολεμούσαν δεν έχαναν μεροκάματα: ο Ζαπάτα φρόντιζε να πληρώνονται, «αναδιανέμοντας» έτσι και τον πλούτο που είχαν αφήσει πίσω τους οι τσιφλικάδες, εγκαταλείποντας τα σπίτια τους. Ακόμη κι όταν η πρωτεύουσα έπεσε στα χέρια του, συνέχισε να ελέγχει ο ίδιος τον τρόπο διανομής της γης ώστε να μοιράζεται δίκαια και να μην γίνονται χατίρια, αλλά και να μην μπορούν οι τσιφλικάδες να δωροδοκούν, να απειλούν και να διαφθείρουν το στρατό του. Η ζωή του γεροδεμένου, μυστακοφόρου, άγριου, παθιασμένου με την επανάσταση άνδρα ήταν πολύ πιο λιτή κι από τους φτωχότερους των στρατιωτών του. Κι αυτό αύξανε το θαυμασμό, την αγάπη και την πίστη των Ζαπατίστας στο πρόσωπό του. Σύντομα αρκετοί ριζοσπάστες διανοούμενοι τάχθηκαν στο πλευρό του Ζαπάτα. Είχαν ενθουσιαστεί ακριβώς από τη γλώσσα του Σχεδίου, είχαν δει στο πρόσωπο του Εμιλιάνο τον ήρωα γέννημα-θρέμμα της γης του Μεξικού που μπορούσε να ταυτιστεί πλήρως με το λαό, να τον ξεσηκώσει, να τον εμπνεύσει. ΄Ανθρωποι με σπουδές και περγαμηνές, όπως ο πατέρας του νομπελίστα μεξικάνου ποιητή Οκτάβιο Πας, επίσης Οκτάβιο Πας, όπως ο αναρχικός και φίλος του πρίγκιπα Κροπότκιν Αντόνιο Ντίας Σότο ι Γάμα, όπως ο Οκτάβιο Χαν που είχε πολεμήσει στην Παρισινή Κομμούνα, όπως ο μαρξιστής Μιγκέλ Μεντόζα. Κι οι πιο παλιοί από τους παλιούς μας διηγούνται πως ένας κάποιος Ζαπάτα είχε ξεσηκωθεί στο όνομα των δικών του κι ότι η φωνή του τραγουδούσε μάλλον παρά κραύγαζε, Γη κι Ελευθερία! Κι αυτοί οι παλιοί λένε πως ο Ζαπάτα δεν έχει πεθάνει και θα ξανάρθει - Subcomandante Μάρκος Το 1914, ενώ το Μεξικό βρισκόταν υπό τον έλεγχο του Χενεραλίσιμο Βικτοριάνο Χουέρτα, ο στρατός του Ζαπάτα περιλάμβανε απλούς αγρότες που αντιδρούσαν ενστικτωδώς στην καταπίεση, αριστερούς διανοούμενους που πρώτη φορά έπιαναν όπλο στα χέρια τους και μπαρουτοκαπνισμένους βετεράνους της επανάστασης. ΄Ενα νέο κύμα διανοουμένων έφτασε στο Μορέλος --την έδρα του Ζαπάτα-- όταν ο Χουέρτα, λίγο πριν κι αυτός ανατραπεί, έκλεισε τον Οίκο του Παγκόσμιου Εργάτη, μία οργάνωση που παρείχε άσυλο στη ριζοσπαστική μεξικάνικη Αριστερά. Από τα μέλη της, άλλοι οργανώθηκαν στους Ζαπατίστας κι άλλοι προσχώρησαν στις δυνάμεις του Καράντσα κι οργάνωσαν τα Ερυθρά Τάγματα. Παρά τις εισχωρήσεις, η μορφή του κινήματος των Ζαπατίστας δεν άλλαξε -- πιθανώς λόγω του χαρισματικού ηγέτη του. Η πολιτική του κινήματος έμεινε αγροτική --κι αυτό το έφερε πολύ κοντύτερα στους αναρχικούς οπαδούς του Κροπότκιν απ΄ ό,τι στους μαρξιστές-- ενώ ορισμένοι εκ των διανοουμένων που εισχώρησαν, βοήθησαν να γίνει πιο σαφής, πιο ακριβής αυτή η πολιτική και πιο ξεκάθαρα τα αιτήματα. Πρώτος, ο Ντίας Σότο ι Γάμα, ο οποίος έγινε γρήγορα ο θεωρητικός της αγροτικής επανάστασης, και μετά το θάνατο του Ζαπάτα, ίδρυσε το Αγροτικό Κόμμα του Μεξικού. Ο Χουέρτα είχε προσπαθήσει να πάρει τον Ζαπάτα με το μέρος του. Αλλά, όπως όλοι γρήγορα θα μάθαιναν, αν κάποιος δεν ήταν έτοιμος να τάξει στους αγρότες «Γη κι Ελευθερία» δεν ήταν και ικανός να έχει την «ψήφο εμπιστοσύνης» του Εμιλιάνο. ΄Ετσι, οι δυνάμεις του Χουέρτα μοιράστηκαν στα δύο -- κάποιοι κρατούσαν τον Ζαπάτα από την κατάληψη της Πόλης του Μεξικού, στα περίχωρα της οποίας είχε φτάσει, κι οι υπόλοιποι έπρεπε να αντιμετωπίσουν στο Βορρά το στρατό των «Συνταγματικών» του Βενουστιάνο Καράντσα. Ο Χουέρτα έχασε --εγκατέλειψε τη χώρα το 1914-- και ο Ζαπάτα κάλεσε τους Συνταγματικούς να αποδεχθούν το Σχέδιο της Αγιάλα, προειδοποιώντας ότι, σε αντίθετη περίπτωση, θα παρέμενε αντίπαλός τους. Ο Καράντζα προσπάθησε να βρει μια «μέση λύση» καλώντας όλους τους ηγέτες των επαναστατικών δυνάμεων σε συνάντηση, τον Οκτώβριο του 1914. Λόγω αντιδράσεων ενός άλλου μεγάλου ηγέτη, αγρότη κι ανθρώπου με ανάλογες --ίσως και πολύ πιο σκληρές-- εμπειρίες με αυτές του Ζαπάτα, του Πάντσο Βίγια, ο οποίος θεωρούσε «εχθρικό έδαφος» την ̎ێנτου Μεξικού, η σύσκεψη αυτή έγινε στο Ακουασκαλιέντες. Ζαπατίστας και Βιγίστας ήταν η πλειονότητα στη σύσκεψη, και ψήφισαν να δοθεί η προεδρία στον Εουλάλιο Γκουτιέρες. Ο Καράντζα δεν σεβάστηκε την απόφαση της σύσκεψης που ο ίδιος είχε συγκαλέσει και έφυγε, μεταφέροντας την «κυβέρνησή» του στη Βερακρούζ. Μετά ταύτα, ο στρατός του Ζαπάτα κατέλαβε την πόλη του Μεξικού. Οι αγρότες στρατιώτες του --που, οι εχθροί τους, τους είχαν παρουσιάσει ως τέρατα, δολοφόνους και κλέφτες-- μετά την κατάληψη της πρωτεύουσας, χτυπούσαν με ευγένεια τις πόρτες των σπιτιών, ρωτώντας ευγενικά αν έχουν κάτι να τους δώσουν να φάνε. Καμία καταστροφή, κλοπή, δολοφονία ή βιασμός δεν συντελέστηκε. Εν τω μεταξύ, ο Εμιλιάνο Ζαπάτα κι ο Πάντσο Βίγια ήταν πια αχώριστοι -- ο Φίλιππος και ο Ναθαναήλ της Επανάστασης. Ο Βίγια αποδέχτηκε πλήρως το Σχέδιο της Αγιάλα κι ένωσε τις δυνάμεις του με εκείνες του Εμιλιάνο τις μέρες της κατάληψης της πρωτεύουσας. Μαζί ίδρυσαν την Αγροτική Τράπεζα Δανεισμού και οργάνωσαν τους πρώτους συνεταιρισμούς στο Μορέλος. Ενώ ο εμφύλιος συνεχιζόταν, γίνονταν βήματα προς μια δικαιότερη κοινωνικοοικονομική οργάνωση. Ως το 1917 ο Ζαπάτα προχώρησε σε δεκάδες μεταρρυθμίσεις, οργάνωσε ένα μικρό άρτιο αγροτικής βάσης κράτος στο Μορέλος, παρότι τα μέτωπα έμεναν ανοιχτά. Η κοινωνία που έφτιαξαν «οι χωριάτες, οι αμόρφωτοι», όπως τους χαρακτήριζε η άλλη πλευρά και η προπαγάνδα του αμερικανού προέδρου Γουίντροου Γουίλσον, ήταν πρότυπη. Το 1917, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, οι δυνάμεις του Καράντσα κατατρόπωσαν το στρατό του Πάντσο Βίγια. Ο Καράντσα κάλεσε νέα συνδιάσκεψη, μετά από αυτό. Ο μόνος που δεν έλαβε πρόσκληση ήταν ο Ζαπάτα -- αν πήγαινε δεν θα εκλεγόταν πρόεδρος της χώρας ο Καράντσα, ούτε θα ψηφιζόταν το σύνταγμα που αυτός πρότεινε και δεν προέβλεπε την αγροτική μεταρρύθμιση. Ωστόσο, και πάλι ο Ζαπάτα αποτελούσε υπολογίσιμη δύναμη. Κι αφού δεν μπορούσε να ηττηθεί από στρατούς, ο Καράντσα αποφάσισε να τον εξοντώσει στήνοντάς του παγίδα. Ο στρατηγός του Καράντζα, Πάμπλο Γκονζάλες, ανέλαβε να οργανώσει την παγίδα. Προσποιούμενος ότι ήθελε να αποσκιρτήσει στο πλευρό των Ζαπατίστας, κάλεσε τον Εμιλιάνο να συναντηθεί μαζί του στη χασιέντα Τσιναμέκα του Μορέλος. Με την άφιξή του, ο Εμιλιάνο Ζαπάτα δολοφονήθηκε. ΄Ηταν 10 Απριλίου του 1919. Δεν είχε προλάβει να κλείσει τα 40 του χρόνια. Και οι Αμερικανοί δεν χρειαζόταν πια να εισβάλουν στο Μεξικό για να επιβάλουν τον Καράντσα ως πρόεδρο, όπως σχεδίαζαν Κάντε Like το daypress.gr Δειτε επισης... Αφιερώματα Σάββατο 14 Σεπτεμβρίου 2013 02:01 Στέλιος Καζαντζίδης Αφιερώματα Σάββατο 14 Σεπτεμβρίου 2013 01:58 Το Ολοκαύτωμα της Βιάννου Αφιερώματα Τετάρτη 11 Σεπτεμβρίου 2013 01:56 η Μαύρη επέτειος Αφιερώματα Κυριακή 08 Σεπτεμβρίου 2013 03:52 Μυσιρλού 9 apo 12 3 apo 12