Η καθημερινότητα των περισσότερων ανθρώπων περνά πλέον μπροστά από μία ή περισσότερες οθόνες. Από το κινητό και το tablet μέχρι τον υπολογιστή και την τηλεόραση, το ατελείωτο scrolling έχει γίνει σχεδόν δεύτερη φύση, παρά το γεγονός ότι οι συνέπειες είναι πλέον γνωστές.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η υπερβολική χρήση επηρεάζει τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία, ενώ τονίζουν ότι τα παιδιά βρίσκονται σε κομβικό σημείο: μπορούν ακόμη να διαμορφώσουν πιο υγιείς ψηφιακές συνήθειες, αρκεί να μπουν έγκαιρα όρια.
Πόσες ώρες θεωρούνται «ασφαλείς»
Σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν υπάρχει ένας απόλυτος, καθολικός αριθμός για τον επιτρεπτό χρόνο οθόνης, καθώς παίζουν ρόλο παράγοντες όπως το επάγγελμα, οι οικογενειακές υποχρεώσεις και ο τρόπος ζωής. Ωστόσο, υπάρχει μια βασική κατευθυντήρια γραμμή:
ο προσωπικός χρόνος χρήσης – εκτός εργασίας ή σχολείου – δεν θα πρέπει να ξεπερνά τις δύο ώρες ημερησίως.
Τον χειμώνα, μάλιστα, η προσκόλληση στις συσκευές ενισχύεται ακόμη περισσότερο, λόγω του κρύου και των περιορισμένων εξωτερικών δραστηριοτήτων.
Τι δείχνουν τα στοιχεία
Έρευνα του Institute of Practitioners in Advertising καταγράφει ότι άτομα άνω των 15 ετών περνούν κατά μέσο όρο 7,5 ώρες την ημέρα σε δραστηριότητες που σχετίζονται με οθόνες, ξεπερνώντας κατά πολύ τις συστάσεις των ειδικών.
Ο ειδικός ψηφιακής ευεξίας και διευθυντής επικοινωνίας της εφαρμογής Canopy, Γιαρόν Λίτγουιν, επισημαίνει ότι «δεν υπάρχει μαγικός αριθμός», εξηγώντας πως η υπερβολή ξεκινά όταν η χρήση παρεμβαίνει στον ύπνο, στη σχολική ή επαγγελματική απόδοση, στις οικογενειακές στιγμές και στις ανθρώπινες σχέσεις.
Τι λένε οι οδηγίες για τα παιδιά
Οι συστάσεις του Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας διαφοροποιούνται ανά ηλικιακή ομάδα και λειτουργούν ως σημείο αναφοράς για τους γονείς:
- Κάτω των 2 ετών: Καθόλου χρόνος οθόνης, εκτός από βιντεοκλήσεις
- Ηλικίες 2–5 ετών: Έως μία ώρα ημερησίως, με συνπαρακολούθηση και εκπαιδευτικό περιεχόμενο
- Ηλικίες 6–17 ετών: Έως δύο ώρες την ημέρα, χωρίς να υπολογίζονται οι σχολικές εργασίες
Η μέθοδος «3 6 9 12»
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη μέθοδο «3 6 9 12», που ανέπτυξε ο ψυχίατρος Σερζ Τισερόν. Η μέθοδος προτείνει:
- Καμία οθόνη πριν τα 3
- Καμία προσωπική συσκευή πριν τα 6
- Καμία ελεύθερη χρήση διαδικτύου πριν τα 9
- Αποφυγή συνδεδεμένων συσκευών και social media στο υπνοδωμάτιο πριν τα 12
Σύμφωνα με τον Γιαρόν Λίτγουιν, η καθυστέρηση της επαφής με τις οθόνες μπορεί να μειώσει την εμφάνιση κακών συνηθειών και να προστατεύσει την ψυχική υγεία των παιδιών μέχρι να ωριμάσει περισσότερο ο εγκέφαλός τους.
Οι επιπτώσεις της υπερβολικής χρήσης
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι συνέπειες δεν περιορίζονται στην κούραση ή την ενόχληση στον αυχένα. Η υπερβολική χρήση οθονών συνδέεται με:
- προβλήματα όρασης, όπως ξηρότητα και πονοκεφάλους
- κακή στάση σώματος και μυοσκελετικούς πόνους
- διαταραχές ύπνου λόγω του μπλε φωτός
- δυσκολίες στην ανάπτυξη κοινωνικών και γνωστικών δεξιοτήτων στα παιδιά
- αυξημένο άγχος και ψυχολογική πίεση
Η πιστοποιημένη παιδιατρική εργοθεραπεύτρια Ολίβια Χόντζες εξηγεί ότι ο χρόνος οθόνης μπορεί να λειτουργήσει ως μηχανισμός διαφυγής και να συνοδεύεται από απελευθέρωση ντοπαμίνης, ενισχύοντας τη συχνότητα χρήσης. Το πρόβλημα, όπως τονίζει, είναι ότι το παιδί δεν μαθαίνει να ρυθμίζει μόνο του τα συναισθήματά του, ενώ η απότομη αφαίρεση της οθόνης χωρίς εναλλακτική στρατηγική μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα δύσκολη.
Διαβάστε ακόμα: Νέα χρονιά, νέοι στόχοι: Πώς να χάσεις βάρος με 4 ρεαλιστικά βήματα