Μια νέα μελέτη από τα πανεπιστήμια του Έξετερ στη Μεγάλη Βρετανία και του Μάαστριχτ, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό JAMA Neurology, εντόπισε τους επιβαρυντικούς παράγοντες που συνδέονται με την εμφάνιση άνοιας σε ηλικίες κάτω των 65 ετών, ορισμένοι από τους οποίους είναι αναμενόμενοι, ενώ άλλοι λιγότερο προφανείς.
Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από περισσότερους από 350 χιλιάδες συμμετέχοντες στο Ηνωμένο Βασίλειο, εστιάζοντας στην πρώιμη έναρξη της άνοιας. Η μελέτη εντόπισε μια σειρά από βασικούς παράγοντες που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Αν και ορισμένοι είναι γενετικοί ή κοινωνικοοικονομικοί και δύσκολα τροποποιούνται, οι περισσότεροι μπορούν να προληφθούν με αλλαγές στον τρόπο ζωής μας.
Στους βασικούς παράγοντες κινδύνου που μπορούν να πυροδοτήσουν την άνοια πριν από τα 65 περιλαμβάνονται οι εξής:
-Κοινωνική απομόνωση
-Χαμηλό μορφωτικό επίπεδο
-Χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο
-Φορέας δύο αντιγράφων του γονιδίου APOE (παράγοντας κινδύνου για Αλτσχάιμερ)
-Έλλειψη βιταμίνης D
-Εξάρτηση από το αλκοόλ
-Κατάθλιψη
-Χαμηλή μυϊκή δύναμη
-Εγκεφαλικό επεισόδιο
-Διαβήτης
-Καρδιαγγειακή νόσος
Πόσο συχνή είναι
Η άνοια είναι μια προοδευτική νευροεκφυλιστική κατάσταση που συνδέεται κυρίως με την προχωρημένη ηλικία. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί πριν από την ηλικία των 65 ετών, και τότε χαρακτηρίζεται ως πρόωρη άνοια ή άνοια με πρώιμη έναρξη (early-onset dementia). Αν και πρόκειται για μια σπάνια μορφή, αποτελεί σοβαρό ζήτημα που επηρεάζει άτομα σε παραγωγική ηλικία, συχνά με οικογενειακές και επαγγελματικές υποχρεώσεις.
Η πιθανότητα εμφάνισης άνοιας πριν τα 65 είναι σχετικά χαμηλή. Υπολογίζεται ότι μόνο το 5-10% των συνολικών περιστατικών άνοιας ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Πιο συγκεκριμένα, η συχνότητα εμφάνισης κυμαίνεται περίπου στις 42 περιπτώσεις ανά 100.000 άτομα ηλικίας 45-64 ετών, καθιστώντας την πρόωρη άνοια μια σπάνια αλλά υπαρκτή διαταραχή. Σε ακόμη μικρότερες ηλικίες (κάτω των 45), τα περιστατικά είναι εξαιρετικά σπάνια.
Τα πρώιμα συμπτώματα ενδέχεται να είναι άτυπα και να παραβλέπονται. Περιλαμβάνουν γνωστικές δυσκολίες (π.χ. προβλήματα μνήμης, συγκέντρωσης, γλώσσας), αλλαγές στη συμπεριφορά ή την προσωπικότητα, δυσκολία στη λήψη αποφάσεων, και εκτελεστικές δυσλειτουργίες, όπως προβλήματα στον σχεδιασμό και στην οργάνωση. Επειδή πολλές από αυτές τις εκδηλώσεις μπορεί λανθασμένα να αποδοθούν σε άγχος ή κατάθλιψη, η έγκαιρη και σωστή διάγνωση από νευρολόγο ή ψυχίατρο είναι κρίσιμη.
Τι μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τον κίνδυνο
Σύμφωνα με τους ειδικούς, μπορούμε να προλάβουμε την πρόωρη άνοια, αλλάζοντας τον τρόπο ζωής μας.
Η καθημερινή σωματική δραστηριότητα ενισχύει τη νευρογένεση, τη δημιουργία νέων αγγείων και τη γενική γνωσιακή λειτουργία.
Παράλληλα, η μεσογειακή διατροφή και μια δίαιτα πλούσια σε φυλλώδη λαχανικά, ελαιόλαδο και σολομό παρέχει στον οργανισμό μας βιταμίνες, ω-3 λιπαρά και αντιοξειδωτικά που θωρακίζουν τη λειτουργία του εγκεφάλου μας.
Παράλληλα, είναι απαραίτητο να καλλιεργούμε τις γνώσεις, τα συναισθήματα και την κοινωνική μας ζωή. Ενδεικτικές δραστηριότητες που βοηθούν είναι η εκμάθηση μιας νέας γλώσσας, η μουσική, ο χορός, καθώς και πρακτικές όπως ο διαλογισμός ή η γιόγκα για τη μείωση του στρες.
Όμως η κοινωνική επαφή παραμένει καθοριστική. Η συχνή κοινωνική αλληλεπίδραση φαίνεται να προστατεύει τον εγκέφαλο, ενισχύοντας τη γνωστική εφεδρεία (cognitive reserve) και άτομα με ενεργή κοινωνική ζωή έχουν μικρότερο κίνδυνο να εμφανίσουν άνοια, σύμφωνα με πολλές μελέτες. Οι κοινωνικές επαφές λειτουργούν ως άσκηση για τον εγκέφαλο, καθώς απαιτούν μνήμη, προσοχή, γλωσσική ικανότητα και συναισθηματική επεξεργασία, ενώ συζητήσεις, παιχνίδια, και κοινές δραστηριότητες ενεργοποιούν πολλές περιοχές του εγκεφάλου.
Οι ειδικοί σημειώνουν πως παρόλο που δεν είναι δυνατό να εξαλειφθούν όλοι οι παράγοντες κινδύνου για την πρώιμη άνοια, η βελτίωση του τρόπου ζωής μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην πρόληψή της. Οι παραπάνω αλλαγές μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για τη διατήρηση της εγκεφαλικής υγείας, ειδικά σε άτομα που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο.
.capital.