Τα τελευταία χρόνια, οι επιστήμονες προειδοποιούν όλο και πιο έντονα για τη σχέση των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων (UPFs) με σοβαρά προβλήματα υγείας — από την παχυσαρκία έως τις καρδιαγγειακές παθήσεις.
Μια νέα μεγάλη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο The Lancet έρχεται να ενισχύσει αυτή τη σύνδεση, αυτή τη φορά σε σχέση με τον διαβήτη τύπου 2.
Τι είναι τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα
Με απλά λόγια, τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα είναι προϊόντα που έχουν υποστεί πολλές βιομηχανικές διεργασίες και περιέχουν πρόσθετα συστατικά όπως γαλακτωματοποιητές, τεχνητά αρώματα, συντηρητικά και χρωστικές — ουσίες που δεν θα βρίσκαμε σε μια οικιακή κουζίνα.
Περιλαμβάνουν:
Έτοιμα γεύματα και fast food
Δημητριακά πρωινού
Αναψυκτικά με ζάχαρη ή τεχνητά γλυκαντικά
Σνακ, μπισκότα, ψωμιά και αλλαντικά
Αυτά τα τρόφιμα είναι πλούσια σε θερμίδες, χαμηλά σε φυτικές ίνες και εύκολα στην υπερκατανάλωση — ένας επικίνδυνος συνδυασμός για το μεταβολικό σύστημα.
Η μελέτη που αλλάζει τα δεδομένα
Η νέα έρευνα, που βασίστηκε σε στοιχεία από 311.892 άτομα σε οκτώ ευρωπαϊκές χώρες, παρακολούθησε τους συμμετέχοντες για περίπου δέκα χρόνια.
Κανείς δεν είχε διαβήτη τύπου 2 στην αρχή της μελέτης, ωστόσο, στο τέλος της περιόδου παρακολούθησης περισσότεροι από 14.000 είχαν διαγνωστεί με τη νόσο.
Τα αποτελέσματα ήταν ξεκάθαρα:
όσοι κατανάλωναν τις μεγαλύτερες ποσότητες υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων, είχαν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 σε σύγκριση με όσους έτρωγαν πιο φυσικά και ανεπεξέργαστα τρόφιμα.
Τι έδειξε η ανάλυση με βάση την ταξινόμηση NOVA
Η μελέτη χρησιμοποίησε την ταξινόμηση NOVA, που χωρίζει τα τρόφιμα ανάλογα με τον βαθμό επεξεργασίας τους:
NOVA 1: Μη επεξεργασμένα τρόφιμα (φρούτα, λαχανικά, ψάρια, κρέας)
NOVA 2: Επεξεργασμένα συστατικά (λάδι, ζάχαρη, αλάτι)
NOVA 3: Ελαφρώς επεξεργασμένα τρόφιμα (κονσέρβες, καπνιστά κρέατα)
NOVA 4: Υπερ-επεξεργασμένα (δημητριακά, αναψυκτικά, έτοιμα γεύματα)
Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η αυξημένη κατανάλωση τροφίμων της κατηγορίας NOVA 4 συνδέθηκε με υψηλότερη πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, ενώ οι κατηγορίες 1–3 είχαν προστατευτική δράση.
Γιατί τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα αυξάνουν τον κίνδυνο
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, υπάρχουν πολλοί πιθανοί μηχανισμοί:
Ενεργειακή πυκνότητα: Τα τρόφιμα αυτά είναι πλούσια σε θερμίδες και εύκολα στην υπερκατανάλωση.
Πρόσθετα και ρύποι: Ορισμένα χημικά που σχηματίζονται κατά την επεξεργασία μπορεί να επηρεάζουν τον μεταβολισμό και την ευαισθησία στην ινσουλίνη.
Έλλειψη φυτικών ινών: Μειώνει τη ρύθμιση του σακχάρου και επηρεάζει αρνητικά το μικροβίωμα του εντέρου.
Εκτόπιση υγιεινών τροφών: Όσο περισσότερα UPFs καταναλώνουμε, τόσο λιγότερα ολόκληρα τρόφιμα (όπως φρούτα και λαχανικά) μένουν στη διατροφή μας.
Ιδιαίτερα επικίνδυνα βρέθηκαν:
Τα αλμυρά σνακ,
Τα αναψυκτικά με ζάχαρη ή γλυκαντικά,
Τα έτοιμα γεύματα,
Και ορισμένα επεξεργασμένα προϊόντα ζωικής προέλευσης.
Τι μπορείτε να κάνετε στην πράξη
Οι ειδικοί τονίζουν ότι δεν χρειάζεται να κόψουμε εντελώς τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα — αλλά να μειώσουμε σημαντικά την παρουσία τους στο καθημερινό μας διαιτολόγιο.
???? Προτιμήστε ολόκληρα τρόφιμα, μαγειρεμένα στο σπίτι.
???? Αποφύγετε τα αναψυκτικά και τα “έτοιμα” σνακ.
???? Διαβάζετε τις ετικέτες — όσο περισσότερα άγνωστα συστατικά, τόσο πιο πιθανό είναι να πρόκειται για UPF.
Όπως επισημαίνει η μελέτη:
«Η συνολική ποιότητα της διατροφής έχει μεγαλύτερη σημασία από οποιοδήποτε μεμονωμένο τρόφιμο.
Οι άνθρωποι που καταναλώνουν λιγότερα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα, ζουν υγιέστερα και για περισσότερα χρόνια».
Διαβάστε ακόμα: Τελικά τα γαλακτοκομικά προκαλούν φλεγμονή; Τι λένε οι επιστήμονες