Το κώμα είναι μια από τις πιο αινιγματικές καταστάσεις που μπορεί να βιώσει ο άνθρωπος. Πρόκειται για βαθιά ασυνειδησία, όπου ο εγκέφαλος υπολειτουργεί, το σώμα διατηρείται στη ζωή, αλλά η συνείδηση απουσιάζει.
Το άτομο δεν ανταποκρίνεται, δεν αντιδρά σε ερεθίσματα και δεν έχει επίγνωση του περιβάλλοντος ή του εαυτού του. Δεν μπορεί να ξυπνήσει ή να επικοινωνήσει, ακόμα και όταν του προκαλείται πόνος.
Πώς προκαλείται το κώμα
Σύμφωνα με την Cleveland Clinic, το κώμα μπορεί να προκληθεί από ποικιλία αιτιών – τραυματισμούς, εγκεφαλικά, λοιμώξεις ή μεταβολικές διαταραχές. Οι συχνότερες μορφές περιλαμβάνουν:
Ανοξική εγκεφαλική βλάβη – όταν ο εγκέφαλος στερείται οξυγόνου (π.χ. μετά από καρδιακή ανακοπή ή πνιγμό).
Διαβητικό κώμα – λόγω πολύ χαμηλού ή υψηλού σακχάρου.
Ιατρικά προκληθέν κώμα – τεχνητή καταστολή για να «ξεκουραστεί» ο εγκέφαλος.
Τοξικομεταβολική εγκεφαλοπάθεια – από χημική ανισορροπία ή υπερβολική δόση ουσιών.
Τραυματικό κώμα – μετά από σοβαρή κάκωση στο κεφάλι.
Παράγοντες κινδύνου
Αυξημένο κίνδυνο να βρεθεί κάποιος σε κώμα έχουν άτομα με:
Διαβήτη
Καρδιακές παθήσεις ή υπέρταση
Υψηλή χοληστερίνη ή υποθυρεοειδισμό
Επιληψία
Εθισμό σε ουσίες
Ή όσοι δεν λαμβάνουν μέτρα προστασίας (π.χ. ζώνη ασφαλείας, κράνος).
Πώς είναι να είσαι σε κώμα
Τα κύρια χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν:
Κλειστά μάτια
Ακινησία, εκτός από αντανακλαστικές κινήσεις
Καμία αντίδραση σε φως, θόρυβο ή πόνο
Ακανόνιστη ή βραδεία αναπνοή
Απόλυτη απουσία συνείδησης
Το άτομο δεν γνωρίζει ότι βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση και δεν έχει καμία αίσθηση του χρόνου ή του περιβάλλοντος. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις όπου ορισμένοι ασθενείς ακούνε ή αντιλαμβάνονται ήχους και φωνές γύρω τους – κάτι που μερικοί έχουν αργότερα περιγράψει αμυδρά μετά την ανάνηψη.
Αυτό, όμως, διαφέρει σημαντικά από άνθρωπο σε άνθρωπο και δεν μπορεί να προβλεφθεί.
Επιπλοκές και φροντίδα
Όσοι βρίσκονται σε κώμα χρειάζονται συνεχή ιατρική υποστήριξη. Επειδή δεν μπορούν να φροντίσουν τον εαυτό τους, εξαρτώνται από μηχανήματα και ιατρικό προσωπικό. Οι συνήθεις επιπλοκές περιλαμβάνουν:
Κατακλίσεις
Θρόμβους αίματος
Λοιμώξεις (όπως πνευμονία ή ουρολοιμώξεις)
Απώλεια μυϊκής μάζας
Παραλήρημα κατά την αφύπνιση
Πώς αντιμετωπίζεται
Η θεραπεία εστιάζει στην υποστήριξη ζωτικών λειτουργιών και στην αντιμετώπιση της αιτίας.
Περιλαμβάνει:
Αναπνευστική και κυκλοφορική υποστήριξη, ενυδάτωση και φάρμακα.
Διόρθωση μεταβολικών ανισορροπιών ή λοιμώξεων.
Παρακολούθηση με την Κλίμακα Κώματος της Γλασκώβης (GCS), που αξιολογεί την απόκριση ματιών, λόγου και κινήσεων.
Σε πιο μακροχρόνια περιστατικά, χρησιμοποιείται και η Κλίμακα Ανάνηψης Κώματος, που εξετάζει λεπτομερώς μικρές νευρολογικές αντιδράσεις.
Το κώμα μπορεί να διαρκέσει από λίγα λεπτά έως δύο εβδομάδες, ενώ σοβαρότερα περιστατικά οδηγούν σε κατάσταση ελάχιστης συνείδησης, φυτική κατάσταση ή θάνατο.
Οι περισσότεροι ασθενείς είτε ξυπνούν σταδιακά είτε μεταβαίνουν σε στάδιο μειωμένης συνείδησης.
Το λεπτό όριο ζωής και συνείδησης
Το κώμα παραμένει ένα μυστηριώδες ιατρικό και φιλοσοφικό όριο. Ο εγκέφαλος βρίσκεται σε «παύση», όμως το σώμα συνεχίζει να λειτουργεί.
Οι γιατροί παλεύουν να κρατήσουν ενεργά τα ζωτικά όργανα, ενώ η επιστήμη εξακολουθεί να προσπαθεί να κατανοήσει πότε και πώς «επιστρέφει» η συνείδηση.
Διαβάστε ακόμα: Vegan διατροφή, μικροβίωμα και υγεία: Τι δείχνει νέα μεγάλη μελέτη — Πώς να φας «έξυπνα»