Το Έπος των Ελλήνων δεν γράφτηκε μόνο στα βουνά της Αλβανίας, αλλά και στα μετόπισθεν — σε πόλεις και χωριά που τα θέρισε η πείνα, οι αρρώστιες και ο θάνατος κατά την Κατοχή.
Ανάμεσα στα μεγαλύτερα θύματα, τα παιδιά του Δημοτικού Βρεφοκομείου Αθηνών, τα οποία βίωσαν τη φρίκη του πολέμου, την εγκατάλειψη και την πείνα.
Μάρτυρες μιας εποχής χωρίς προστασία
Τα βρέφη και τα μικρά παιδιά του Βρεφοκομείου υπήρξαν, όπως σημειώνεται στην Ιστορία του Ιδρύματος, «μάρτυρες της φρικαλεότητας».
Η φροντίδα τους γινόταν κάτω από ακραίες συνθήκες, χωρίς επαρκή τρόφιμα ή φάρμακα, και με το προσωπικό να δίνει καθημερινό αγώνα για την επιβίωσή τους.
Η φωτογραφικός φακός της Βούλας Παπαϊωάννου, της σπουδαίας φωτογράφου της Κατοχής, αποτύπωσε παιδικά χαμόγελα μπροστά από ένα πιάτο χυλό — εικόνες που σήμερα συγκλονίζουν.
Ανάμεσα στους ανθρώπους που πάλευαν για τα βρέφη ήταν οι γιατροί Αίγλη Σ. Ιγγλέση και Ε.Ν. Φρονίμου, που μαζί με το προσωπικό «έπρεπε να ταΐσουν τόσα στόματα», την ώρα που ο πόλεμος μαίνονταν έξω από τις πόρτες του Ιδρύματος.
Η «επιστράτευση» των γυναικών και η ίδρυση
Το Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών ιδρύθηκε το 1859, ύστερα από πρωτοβουλία πολιτών και με την υποστήριξη του Δήμου.
Η «Βρεφελεήμων Επιτροπή Κυριών», με επικεφαλής γυναίκες της εποχής —μεταξύ τους η σύζυγος του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, η Ζωή Σούτσου και η Ανδρομάχη Ρενιέρη— συγκέντρωνε πόρους και προμήθειες, υπό την προστασία της Βασίλισσας Όλγας, η οποία στήριξε οικονομικά το Ίδρυμα και εξασφάλισε βοήθεια και από το εξωτερικό.
Τα δραματικά Χριστούγεννα του 1940
Μετά την κήρυξη του πολέμου, το Βρεφοκομείο εκκενώθηκε για λόγους ασφαλείας και μεταφέρθηκε στο Πατριωτικό Ίδρυμα (ΠΙΚΠΑ) στη Βούλα, μαζί με 320 βρέφη και το προσωπικό του.
Εκεί, μέσα σε αυτοσχέδιες εγκαταστάσεις, τα παιδιά στοιβάζονταν έως και 78 σε κάθε θάλαμο.
Τη νύχτα της 23ης προς 24η Δεκεμβρίου 1940, ξέσπασε φωτιά από θερμάστρα σε ένα από τα περίπτερα.
Οι αδελφές Σοφία και Κούλα Λαμπριανίδου και στρατιώτες της φρουράς ρίχτηκαν στις φλόγες για να σώσουν τα μωρά — όμως έντεκα βρέφη απανθρακώθηκαν.
Ήταν, όπως γράφεται, οι πρώτοι Έλληνες που θυσιάστηκαν στις απαρχές του πολέμου.
Εκείνα τα Χριστούγεννα, κανείς δεν γιόρτασε.
Ο εφιάλτης της Κατοχής
Τα χρόνια της Κατοχής, το Βρεφοκομείο γνώρισε ανείπωτη τραγωδία.
Η παιδική θνησιμότητα στην Αθήνα έφθασε το 231% το 1942 — ένα από τα πιο σκοτεινά στατιστικά της ιστορίας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ιδρύματος:
Το 1941 εισήλθαν 551 βρέφη, εκ των οποίων απεβίωσαν 417.
Το 1942 εισήλθαν 633 και απεβίωσαν 825, αριθμός που περιλαμβάνει και παιδιά προηγούμενων ετών.
Το 1943 εισήλθαν 266, απεβίωσαν 191.
Το 1944 εισήλθαν 356, απεβίωσαν 282.
Από τον Απρίλιο του 1943 έως τον Μάρτιο του 1944, στο Βρεφοκομείο φιλοξενούνταν 1.138 παιδιά.
Από αυτά, 220 πέθαναν, 173 υιοθετήθηκαν και 35 επέστρεψαν στις οικογένειές τους.
Ένα ίδρυμα-σύμβολο αντοχής
Παρά τις τραγικές απώλειες, το Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών παρέμεινε όρθιο.
Το 1944 φιλοξενούσε 710 παιδιά, χάρη και στη διεθνή ανθρωπιστική βοήθεια που άρχισε να φτάνει στη χώρα.
Με το τέλος του πολέμου, οι γυναίκες και οι γιατροί που το κράτησαν ζωντανό έγιναν σύμβολα αντοχής και ανθρωπιάς.
Πηγές: Ιστορία του Δημοτικού Βρεφοκομείου Αθηνών, τόμος «1859–2010», Αθήνα 2010.
.newsbeast
Διαβάστε ακόμα: Σαντορίνη: 17χρονη βρέθηκε ημιλιπόθυμη από μέθη έξω από κατάστημα