Μια σημαντική επιστημονική ανακάλυψη φωτίζει μια έως σήμερα υποτιμημένη παράμετρο της γνωστικής υγείας: τη μοναξιά στην παιδική ηλικία. Νέα διεθνής μελέτη δείχνει ότι το υποκειμενικό αίσθημα μοναξιάς στα πρώτα χρόνια της ζωής μπορεί να αφήσει βαθιά και μακροχρόνια «σημάδια» στον εγκέφαλο, αυξάνοντας τον κίνδυνο άνοιας ακόμη και δεκαετίες πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα.
Παιδική μοναξιά: ένα “αθόρυβο” ρίσκο για τον εγκέφαλο
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η εμπειρία της μοναξιάς στην παιδική ηλικία συνδέεται άμεσα με επιταχυνόμενη γνωστική έκπτωση και αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης άνοιας μετά τα 50. Το πιο σημαντικό εύρημα είναι ότι ο καθοριστικός παράγοντας δεν ήταν η πραγματική κοινωνική απομόνωση, αλλά το συναισθηματικό αίσθημα μοναξιάς — ακόμη και σε παιδιά που είχαν φίλους.
Η επίδραση αυτή αποδείχθηκε μάλιστα ανθεκτική στο χρόνο. Ακόμη και ενήλικες που δεν ένιωθαν πια μοναξιά, αλλά είχαν βιώσει μοναχικά παιδικά χρόνια, παρουσίασαν υψηλότερο κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης.
Τα ευρήματα της έρευνας
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο JAMA Network Open, ανέλυσε δεδομένα από 13.592 Κινέζους ενήλικες, οι οποίοι παρακολουθήθηκαν από τον Ιούνιο του 2011 έως τον Δεκέμβριο του 2018. Συμμετείχαν ερευνητές από πανεπιστήμια της Κίνας, της Αυστραλίας και των ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων το Harvard και το Boston University.
Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε επαναλαμβανόμενα γνωστικά τεστ, ενώ καταγράφηκε ποιοι ανέπτυξαν άνοια κατά την επταετή παρακολούθηση.
Τα αποτελέσματα ήταν ξεκάθαρα:
Όσοι ανέφεραν μοναξιά και έλλειψη κοντινών φίλων ως παιδιά είχαν 41% υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν άνοια.
Όσοι απάντησαν «συχνά ένιωθα μοναξιά» είχαν ακόμη μεγαλύτερο ρίσκο, με αύξηση 51%.
Η γνωστική έκπτωση ήταν ταχύτερη χρόνο με τον χρόνο, με χαμηλότερες επιδόσεις ήδη από τη μέση ηλικία.
Γιατί η παιδική μοναξιά αφήνει τόσο βαθύ αποτύπωμα;
Η παιδική ηλικία αποτελεί περίοδο ραγδαίας ανάπτυξης του εγκεφάλου. Στρεσογόνοι παράγοντες, όπως η μοναξιά, η φτώχεια, η παραμέληση ή ο εκφοβισμός, μπορούν να επηρεάσουν κρίσιμα κέντρα μνήμης και μάθησης.
Οι επιστήμονες εξηγούν:
Η μοναξιά λειτουργεί ως χρόνιο στρεσογόνο ερέθισμα, οδηγώντας σε συνεχή παραγωγή ορμονών που μπορεί να βλάψουν τον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο.
Η έλλειψη κοινωνικής αλληλεπίδρασης στερεί από το παιδί την «άσκηση» που χρειάζεται για να δημιουργήσει ισχυρά νευρωνικά δίκτυα.
Σε προηγούμενη έρευνα του 2024, σε πάνω από 10.000 ηλικιωμένους, διαπιστώθηκε ότι δυσκολίες όπως φτώχεια ή δυσλειτουργικό οικογενειακό περιβάλλον συνδέονται επίσης με χαμηλότερη γνωστική λειτουργία στην τρίτη ηλικία.
Ένας αυξανόμενος σύγχρονος κίνδυνος
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι το πρόβλημα της μοναξιάς στα παιδιά και στους εφήβους γίνεται όλο και πιο συχνό — εν μέρει εξαιτίας της εκτεταμένης χρήσης των social media, που αντικαθιστούν τις ουσιαστικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.
Η νέα μελέτη έρχεται να υπενθυμίσει ότι η ψυχική και κοινωνική υγεία των παιδιών δεν είναι μόνο ζήτημα συναισθηματικής ευημερίας, αλλά μπορεί να καθορίσει την ποιότητα της ζωής τους δεκαετίες αργότερα.
Διαβάστε ακόμα: Πειραματικός ορός «ξυπνά» τα μαλλιά σε 20 ημέρες – Νέα ελπίδα για την τριχόπτωση