Θεωρείται μια από τις χειρότερες μαζικές δηλητηριάσεις στη σύγχρονη ιστορία της Βρετανίας. Στις 6 Ιουλίου 1988, ένα λάθος στην παράδοση 20 τόνων θειικού αργιλίου οδήγησε στη μόλυνση του δικτύου ύδρευσης στο Camelford της βόρειας Κορνουάλης, αφήνοντας πίσω του θανάτους, ανεξήγητες ασθένειες, καταγγελίες συγκάλυψης και μια 40ετή μάχη για δικαιοσύνη.
Το ντοκιμαντέρ του BBC2 «Poison Water», που προβάλλεται αυτή την εβδομάδα, αναζωπυρώνει το ενδιαφέρον για την υπόθεση και δίνει ξανά φωνή στους κατοίκους της περιοχής, των οποίων η ζωή άλλαξε για πάντα.
Το νερό που έγινε… μαύρο
Οι κάτοικοι θυμούνται ακόμα την ημέρα που το νερό στις βρύσες τους έγινε μαύρο, με έντονη οσμή και κολλώδη υφή. Άνθρωποι που προσπάθησαν να κάνουν μπάνιο ανέφεραν ότι τα μαλλιά τους «κόλλησαν σαν να είχαν βουτηχτεί σε κόλλα».
Μόνο τότε κατάλαβαν ότι κάτι πιο σοβαρό συνέβαινε: το θειικό αργίλιο, χημική ουσία που χρησιμοποιείται για την επεξεργασία του νερού, είχε πέσει κατά λάθος σε λάθος δεξαμενή στο εργοστάσιο Lowermoor, μολύνοντας το νερό που έφτανε σε 20.000 νοικοκυριά.
Η αντίδραση του οργανισμού South West Water Authority (SWWA) ήταν –όπως αποδείχθηκε– καταστροφικά καθυστερημένη. Για 16 ημέρες, οι κάτοικοι χρησιμοποιούσαν άγνωστης επικινδυνότητας νερό, ενώ οι καταγγελίες για εξανθήματα, εμετούς, στοματικά έλκη, δερματικά εγκαύματα και πόνους στις αρθρώσεις αυξάνονταν.
Η αλυσιδωτή αντίδραση: ασθένειες, νευρολογικά προβλήματα, θάνατοι
Η πιο γνωστή περίπτωση είναι αυτή της Καρόλ Κρος, η οποία πέθανε το 2004 από σπάνια μορφή άνοιας. Στον εγκέφαλό της βρέθηκαν εξαιρετικά υψηλά επίπεδα αργιλίου. Ο ιατροδικαστής κατέληξε ότι η έκθεσή της στο δηλητηριασμένο νερό «συνέβαλε σημαντικά» στον θάνατό της.
Παρόμοια ευρήματα καταγράφηκαν χρόνια αργότερα και στον Ρίτσαρντ Γκίμπονς, ο οποίος πέθανε σε ηλικία 60 ετών με τετραπλάσιες συγκεντρώσεις αργιλίου στον εγκέφαλο από το κανονικό.
Οι οικογένειες των θυμάτων μιλούν για μια ζωή γεμάτη προβλήματα υγείας, νευρολογικές διαταραχές, απώλεια μνήμης, χρόνιο πόνο και ψυχολογική επιβάρυνση.
Το λάθος που ξεκίνησε την αλυσίδα
Το περιστατικό προκλήθηκε από τον οδηγό παράδοσης Τζον Στίβενς, ο οποίος –μπερδεμένος από την αρίθμηση των δεξαμενών– άδειασε ολόκληρη την ποσότητα θειικού αργιλίου σε δεξαμενή που τροφοδοτούσε απευθείας το δίκτυο ύδρευσης.
Το λάθος χαρακτηρίστηκε αργότερα ως «ατύχημα έτοιμο να συμβεί», λόγω έλλειψης κατάλληλης σήμανσης και ελέγχων.
Οι καταγγελίες για συγκάλυψη
Οι κάτοικοι κατηγορούν την SWWA ότι:
δεν προειδοποίησε το κοινό εγκαίρως,
υποβάθμισε το περιστατικό παρά τα εκατοντάδες τηλεφωνήματα,
υποστήριζε δημόσια ότι το νερό «είναι ασφαλές»,
φοβόταν ότι μια αστυνομική έρευνα θα επηρέαζε την πορεία ιδιωτικοποίησης της εταιρείας.
Ένα εσωτερικό έγγραφο που αργότερα διέρρευσε, ενίσχυσε τις υποψίες περί συγκάλυψης, καθώς καταγραφόταν η ανησυχία ότι η υπόθεση θα μπορούσε να πλήξει την αξία των μετοχών.
Οι αποφάσεις που εξόργισαν τους κατοίκους
Παρά τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για μακροχρόνια παρακολούθηση των κατοίκων, δεν έγινε ποτέ συστηματική μελέτη. Η επίσημη κρατική έρευνα –υπό την Dame Barbara Clayton– κατέληξε ότι «δεν υπήρχε κίνδυνος για την υγεία», θέση που αμφισβητείται έως σήμερα.
Το 1991 η SWWA τιμωρήθηκε με πρόστιμο μόλις 10.000 λιρών, ενώ 148 θύματα αποζημιώθηκαν συνολικά με 400.000 λίρες – ποσά που θεωρήθηκαν προσβλητικά από τις οικογένειες, δεδομένης της έκτασης της ζημιάς.
Το ντοκιμαντέρ που ανοίγει ξανά τον φάκελο
Το νέο ντοκιμαντέρ του BBC2 «Poison Water» φωτίζει τις ιστορίες ανθρώπων που έζησαν τις συνέπειες του λάθους εκείνης της ημέρας.
Μεταξύ αυτών, ο σύζυγος της Καρόλ Κρος, Νταγκ Κρος, κορυφαίος επιστήμονας περιβάλλοντος, ο οποίος αφιέρωσε τη ζωή του στην αναζήτηση δικαιοσύνης:
«Θέλω να λογοδοτήσουν όσοι ευθύνονται. Όσοι προσπάθησαν να μιλήσουν, φιμώθηκαν».
Ένα σκάνδαλο που δεν έχει κλείσει ακόμη
Παρά τα χρόνια που πέρασαν, η κοινότητα του Camelford συνεχίζει να ζητά απαντήσεις:
Γιατί καθυστέρησε τόσο η ενημέρωση;
Ποια είναι η πραγματική έκταση των επιπτώσεων στην υγεία;
Γιατί δεν έγινε ποτέ μακροχρόνια μελέτη;
Ποιοι γνώριζαν περισσότερα από όσα είπαν;
Το Camelford παραμένει μια σκοτεινή υπενθύμιση του τι μπορεί να συμβεί όταν ένα λάθος συναντά έναν οργανισμό που δεν αντιδρά γρήγορα — και όταν οι κάτοικοι μένουν να παλεύουν μόνοι τους με τις συνέπειες.
Διαβάστε ακόμα: Οι Ευρωπαίοι αντεπιτίθενται στο σχέδιο Τραμπ: Ξεκινούν αύριο οι κρίσιμες διαπραγματεύσεις στη Γενεύη