Η Αττική βρίσκεται πλέον στη σοβαρότερη κρίση λειψυδρίας των τελευταίων 30 ετών, καθώς τα αποθέματα στους δύο κύριους ταμιευτήρες, τον Μόρνο και την Υλίκη, καταγράφουν ιστορική πτώση. Η κατάσταση έχει φτάσει σε σημείο που ειδικοί συγκρίνουν την περίοδο με την ξηρασία του 1988-1994.
Μόρνος και Υλίκη σε οριακό σημείο
Σύμφωνα με τις νεότερες μετρήσεις:
Ο Μόρνος έχει χάσει πάνω από 40% των αποθεμάτων του μέσα σε δύο χρόνια, με την επιφάνεια της λίμνης να έχει «πέσει» σχεδόν στο μισό.
Η Υλίκη εμφανίζει μείωση 40% μόνο τον τελευταίο χρόνο, στοιχείο που αποτυπώνει τη ραγδαία επιδείνωση της υδρολογικής ισορροπίας.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τα νερά του Μόρνου έχουν κατέβει στα 159 εκατ. κ.μ., από 463 εκατ. κ.μ. το 2023, δηλαδή η πτώση είναι καταιγιστική.
Οι τελευταίες βροχοπτώσεις δεν κατάφεραν να βελτιώσουν ουσιαστικά την εικόνα, καθώς το νερό από τις καταιγίδες καταλήγει γρήγορα στη θάλασσα, χωρίς να ανατροφοδοτεί τους ταμιευτήρες.
Κήρυξη έκτακτης ανάγκης – Το σχέδιο «Εύρυτος»
Με το λεκανοπέδιο να υδρεύεται από τον Μόρνο σε ποσοστό που αντιστοιχεί σχεδόν στο 40% του πληθυσμού της χώρας, η κυβέρνηση έχει θέσει σε εφαρμογή καθεστώς έκτακτης ανάγκης για την Αττική.
Κεντρικό έργο αποτελεί ο σχεδιασμός «Εύρυτος», ο οποίος προβλέπει αξιοποίηση νερού από περιοχές με υψηλές βροχοπτώσεις, όπως η λίμνη Κρεμαστών, όπου καταλήγουν οι ποταμοί Κρικελιώτης και Καρπενησιώτης. Παράλληλα δρομολογούνται και μικρότερα έργα για ενίσχυση της υδροδότησης.
Επενδύσεις 2,5 δισ. ευρώ από την ΕΥΔΑΠ
Η ΕΥΔΑΠ αναπτύσσει επενδυτικό πρόγραμμα ύψους 2,5 δισ. ευρώ, με στόχο την ενίσχυση των υποδομών μέσω:
- «έξυπνων» δικτύων,
- συστημάτων τηλεμετρίας και ελέγχου διαρροών,
- έργων επαναχρησιμοποίησης νερού.
Την ίδια ώρα, κρίσιμη θεωρείται η συμμετοχή των πολιτών, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα υπερκατανάλωσης.
Ελλάδα: Τριπλό μέτωπο λειψυδρίας
Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης έχουν ήδη κηρυχθεί:
Τα έργα περιλαμβάνουν νέες μονάδες αφαλάτωσης στα νησιά, εκσυγχρονισμό δικτύων και υποστηρικτικές υποδομές που θα ενισχύσουν τον Μόρνο.
Η Ευρώπη στερεύει – Δορυφορικά δεδομένα 2002–2024
Τα στοιχεία που ανέλυσαν επιστήμονες του University College London (UCL) σε συνεργασία με τη Watershed Investigations και τον Guardian δείχνουν μια δραματική εικόνα:
Τεράστια τμήματα της νότιας και κεντρικής Ευρώπης στεγνώνουν.
Η αποθήκευση γλυκού νερού συρρικνώνεται από την Ισπανία και την Ιταλία μέχρι την Πολωνία και περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου.
Αντιθέτως, η βόρεια Ευρώπη, όπως η Σκανδιναβία, γίνεται πιο υγρή.
Ο καθηγητής Κρίσεων Νερού και Μείωσης Κινδύνων στο UCL, Μοχάμαντ Σαμσουντούα, τονίζει ότι οι τάσεις αυτές πρέπει να λειτουργήσουν ως «καμπανάκι αφύπνισης» για τις κυβερνήσεις που παραμένουν επιφυλακτικές ως προς την ανάγκη μείωσης των εκπομπών.
Υπόγεια ύδατα: ο κρυφός θησαυρός που εξαντλείται
Τα υπόγεια αποθέματα —σημαντικότερα και πιο ανθεκτικά από τα επιφανειακά— παρουσιάζουν την ίδια καθοδική πορεία. Στην Ευρώπη αποτελούν:
- 62% της δημόσιας ύδρευσης
- 33% των υδατικών απαιτήσεων της γεωργίας
Ωστόσο, την περίοδο 2000-2022 οι αντλήσεις για δημόσια ύδρευση και γεωργία αυξήθηκαν κατά 6%, επιβαρύνοντας περαιτέρω τα αποθέματα.
Κλιματική αλλαγή: οι επιπτώσεις «στην πόρτα μας»
Οι επιστήμονες προειδοποιούν:
Στη νοτιοανατολική Αγγλία, όπου το 70% της ύδρευσης προέρχεται από υπόγεια ύδατα, η αλλαγή του μοτίβου των βροχών δημιουργεί σοβαρό κίνδυνο ελλείψεων.
Η Αγγλία καλείται να προετοιμαστεί για ξηρασία έως και το 2026 εάν δεν υπάρξουν σημαντικές βροχοπτώσεις το επόμενο διάστημα.
Η καθηγήτρια υδρολογίας Χάνα Κλόουκ επισημαίνει ότι τα μέτρα που ανακοινώνονται, όπως νέες δεξαμενές, δεν θα λύσουν άμεσα το πρόβλημα, προτείνοντας αντίθετα επαναχρησιμοποίηση νερού και λύσεις βασισμένες στη φύση.
Παγκόσμια εικόνα – Ιράν: Ένα βήμα πριν την “ημέρα μηδέν”
Εστίες ξήρανσης εμφανίζονται:
- στη Μέση Ανατολή,
- στη Νότια Αμερική,
- στις δυτικές ΗΠΑ,
- στον Καναδά,
- ακόμη και στη Γροιλανδία και την Ισλανδία.
Στο Ιράν, η Τεχεράνη βρίσκεται ένα βήμα πριν από μέτρα δελτίου ή ακόμη και εκκένωση, δείχνοντας πού μπορεί να οδηγήσει η καθυστερημένη αντίδραση.
Η κρίση λειψυδρίας δεν είναι πια θεωρία ούτε πρόβλεψη – είναι η πραγματικότητα που πλέον αγγίζει από την Αττική μέχρι το Ηνωμένο Βασίλειο. Η εικόνα των ταμιευτήρων της Αθήνας δεν αφήνει περιθώρια εφησυχασμού και, όσο ακριβές είναι τα νούμερα στα αποθέματα, άλλο τόσο ακριβής πρέπει να είναι η κινητοποίηση πολιτείας και πολιτών. Η κλιματική κρίση βάζει νέους όρους στο πώς ζούμε, και το νερό γίνεται ο πρώτος πόρος που μας αναγκάζει να το καταλάβουμε.
Διαβάστε ακόμα: ΟΑΣΑ: Τι ισχύει πραγματικά για τον έλεγχο εισιτηρίων και το κλείσιμο των θυρών στα λεωφορεία