Η Μαδαγασκάρη φιλοξενεί μοναδικά φυτά και ζώα που δεν απαντώνται πουθενά αλλού στον κόσμο. Από την ξεχωριστή βιοποικιλότητά της δεν έλειπε μέχρι περίπου το 1000 μ.Χ., ένα από τα πιο εντυπωσιακά πτηνά που έζησαν ποτέ στη Γη: το μυθικό «πουλί-ελέφαντας» ή Aepyornis maximus.
Αυτό το πτηνό έφτανε τα 3 μέτρα σε ύψος και ζύγιζε πάνω από 900 κιλά. Με μια πρώτη ματιά, κάποιος θα μπορούσε να το μπερδέψει με δεινόσαυρο. Όμως, σε αντίθεση με τους δεινόσαυρους, οι άνθρωποι της Μαδαγασκάρης ήρθαν αντιμέτωποι με τον γίγαντα αυτόν, μέχρι που εξαφανίστηκε στους Σκοτεινούς Αιώνες της ιστορίας.
Ο κυρίαρχος των νησιών
Το Aepyornis ανήκε στα πτηνά της οικογένειας των ratites, στην οποία ανήκουν και οι στρουθοκάμηλοι, τα εμού και τα κίουι. Ωστόσο, ξεπερνούσε σε μέγεθος ακόμα και τη στρουθοκάμηλο, το μεγαλύτερο εν ζωή πτηνό.
Χωρίς ικανότητα πτήσης, αλλά με τεράστια μυϊκή μάζα και ανθεκτικά πόδια, το πουλί-ελέφαντας δεν είχε ανάγκη να τρέξει ή να πετάξει αφού δεν υπήρχαν φυσικοί θηρευτές του στη Μαδαγασκάρη. Έτσι, περιπλανιόταν αργά μέσα στα πυκνά δάση, τρώγοντας φρούτα, φύλλα και φυτά κοντά στο έδαφος.
Αυγά «κολοσσοί»
Τα απολιθώματα αποκαλύπτουν ότι το Aepyornis γεννούσε αυγά κολοσσιαίων διαστάσεων, με μήκος έως και 33 εκατοστών και χωρητικότητας 8 λίτρων, το ισοδύναμο δηλαδή περίπου 150 αυγών κότας! Πολλά από αυτά έχουν βρεθεί ακέραια, αιώνες μετά την εξαφάνιση του πτηνού, είτε θαμμένα είτε ξεβρασμένα σε ακτές της Μαδαγασκάρης.
Πιο κοντά στο κίουι απ’ ό,τι σε στρουθοκάμηλο
Αν και εξωτερικά έμοιαζε με στρουθοκάμηλο, οι γενετικές αναλύσεις αρχαίου DNA αποκάλυψαν ότι ο κοντινότερος εν ζωή συγγενής του είναι το μικροσκοπικό, επίσης πτηνοβάδιστο, κίουι της Νέας Ζηλανδίας. Επιπλέον, αποδείχθηκε ότι υπήρχαν διάφορα είδη Aepyornis στη Μαδαγασκάρη, αρκετά διαφορετικά ώστε να καταταχθούν σε δύο ξεχωριστές οικογένειες.
Η εξαφάνιση με την έλευση του ανθρώπου
Η εξαφάνιση του Aepyornis συμπίπτει χρονικά με την εξάπλωση των ανθρώπων στη Μαδαγασκάρη, μεταξύ 500 και 1000 μ.Χ. Παρότι δεν υπάρχουν άμεσες αποδείξεις ότι κυνηγήθηκε μαζικά, οι αλλαγές που έφερε ο άνθρωπος στο περιβάλλον, με τις αποψιλώσεις δασών, την καύση για καλλιέργειες και τη συλλογή των αυγών του, φαίνεται πως συντέλεσαν σημαντικά στην εξαφάνιση του.
Τα τεράστια αυγά του ήταν ιδιαίτερα δελεαστικά για τους ανθρώπους, αφού ένα αυγό του Aepyornis μπορούσε να θρέψει μια ολόκληρη οικογένεια ανθρώπων. Μαζί με την καταστροφή των οικοτόπων του, αυτό το καθιστά πιθανότατα θύμα μιας ήπιας αλλά αδιάκοπης εξάντλησης του είδους.
Ο απόηχος ενός τιτάνα
Σήμερα, το Aepyornis υπάρχει μόνο σε μουσεία, αρχαιολογικά ευρήματα και στην τοπική μυθολογία. Τα ιστορικά αρχεία δείχνουν πως ο Μάρκο Πόλο είχε γράψει για γιγαντιαία πτηνά στη Μαδαγασκάρη που μπορούσαν να αρπάξουν ελέφαντες, πιθανότατα θρύλοι, βασισμένοι στη μνήμη του Aepyornis, που γέννησαν τον μύθο του Roc, του τεράστιου πτηνού της αραβικής φαντασίας.
Η μελέτη των οστών και των αυγών του συνεχίζεται, αποκαλύπτοντας πολύτιμα στοιχεία για τα οικοσυστήματα της προϊστορικής Μαδαγασκάρης και για το πόσο ευάλωτη μπορεί να είναι η εξέλιξη όταν έρθει αντιμέτωπη με την ανθρώπινη παρουσία.
Το πουλί-ελέφαντας μας θυμίζει πως ακόμη και τα πιο ισχυρά είδη μπορούν να εξαφανιστούν, αν διαταραχθεί η λεπτή ισορροπία του φυσικού τους περιβάλλοντος.
Πηγή: real.gr