Από ενεργειακά ποτά και μπάρες πρωτεΐνης έως προϊόντα για διαβητικούς και διαίτης, η ερυθριτόλη είχε καθιερωθεί ως μια ακίνδυνη εναλλακτική της ζάχαρης. Όμως, νέα επιστημονικά δεδομένα κλονίζουν την εικόνα ασφάλειας γύρω από αυτό το ευρέως χρησιμοποιούμενο γλυκαντικό, φέρνοντας στην επιφάνεια ενδεχόμενους κινδύνους για την καρδιαγγειακή και εγκεφαλική υγεία.
Ανατροπή από νέα μελέτη: Πιθανός κίνδυνος για το φράγμα του εγκεφάλου
Έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο κατέδειξε ότι η ερυθριτόλη ενδέχεται να βλάπτει τα κύτταρα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού — μιας κρίσιμης «ασπίδας» που προστατεύει τον εγκέφαλο από επικίνδυνες ουσίες, επιτρέποντας παράλληλα τη δίοδο θρεπτικών στοιχείων. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η έκθεση σε επίπεδα ερυθριτόλης παρόμοια με αυτά που καταγράφονται μετά την κατανάλωση ενός τυπικού αναψυκτικού προκάλεσε έντονο οξειδωτικό στρες, οδηγώντας σε κυτταρικές δυσλειτουργίες και ακόμα και σε κυτταρικό θάνατο.
Απορρύθμιση του κυκλοφορικού και αυξημένος κίνδυνος εγκεφαλικού
Πέρα από τις κυτταρικές βλάβες, η μελέτη έδειξε ότι η ερυθριτόλη μπορεί να διαταράξει την ικανότητα των αιμοφόρων αγγείων να ρυθμίζουν σωστά τη ροή αίματος. Η ουσία φάνηκε να εμποδίζει την παραγωγή μονοξειδίου του αζώτου — ενός αγγειοδιασταλτικού μορίου — ενώ παράλληλα αύξανε τα επίπεδα ενδοθηλίνης-1, που προκαλεί αγγειοσυστολή. Το αποτέλεσμα: μειωμένη παροχή οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών στον εγκέφαλο και αυξημένος κίνδυνος για ισχαιμικό εγκεφαλικό.
Επιπλέον, η ερυθριτόλη φαίνεται να παρεμβαίνει και στην αντιθρομβωτική άμυνα του οργανισμού, μπλοκάροντας τους φυσικούς μηχανισμούς που διαλύουν τους θρόμβους πριν προκαλέσουν απόφραξη.
Αντιστοιχία με παρατηρησιακά δεδομένα σε ανθρώπους
Τα ευρήματα της μελέτης συμφωνούν με προηγούμενες μεγάλες παρατηρησιακές έρευνες που έχουν συνδέσει την αυξημένη παρουσία ερυθριτόλης στο αίμα με μεγαλύτερη πιθανότητα εμφραγμάτων και εγκεφαλικών. Μια από αυτές κατέδειξε ότι άτομα με υψηλά επίπεδα ερυθριτόλης είχαν περίπου διπλάσιο κίνδυνο για σοβαρό καρδιαγγειακό επεισόδιο.
Ωστόσο, οι επιστήμονες σημειώνουν πως τα πειράματα έγιναν σε εργαστηριακές συνθήκες και σε απομονωμένα κύτταρα, κάτι που σημαίνει πως απαιτούνται πιο προηγμένες μεθοδολογίες και μελέτες σε ανθρώπινα μοντέλα για οριστικά συμπεράσματα.
Η ερυθριτόλη βρίσκεται παντού – αλλά πόσο αθώα είναι;
Η ερυθριτόλη είναι μια αλκοόλη ζάχαρης που παράγεται φυσικά σε μικρές ποσότητες στο ανθρώπινο σώμα, γι’ αυτό και είχε αποκλειστεί από τις πρόσφατες συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για περιορισμό των τεχνητών γλυκαντικών.
Η αποδοχή της από φορείς όπως η EFSA και ο FDA ως «ασφαλής» οδήγησε σε ευρεία χρήση της σε τρόφιμα και ροφήματα. Σε αντίθεση με άλλες υπεργλυκαντικές ουσίες, η ερυθριτόλη προσφέρει γεύση πιο κοντά στη ζάχαρη, χωρίς τις θερμίδες, με αποτέλεσμα να αποτελεί αγαπημένη επιλογή βιομηχανιών τροφίμων και καταναλωτών.
Ποια είναι η επόμενη μέρα για τους καταναλωτές;
Τα νέα δεδομένα εγείρουν σημαντικά ερωτήματα γύρω από τη χρήση γλυκαντικών στην καθημερινή διατροφή. Αν και η ερυθριτόλη μπορεί να συμβάλει στη μείωση θερμίδων και στη ρύθμιση του σακχάρου, τα πιθανώς σοβαρά μακροπρόθεσμα προβλήματα για τον εγκέφαλο και την καρδιά δεν μπορούν να αγνοηθούν.
Η επιστημονική κοινότητα καλείται τώρα να διερευνήσει σε βάθος τις επιπτώσεις τέτοιων ουσιών που θεωρούνται «φυσικές» και «αθώες». Εν τω μεταξύ, οι καταναλωτές ίσως πρέπει να αρχίσουν να επανεξετάζουν τη χρήση τέτοιων γλυκαντικών και να διατηρούν στάση επιφύλαξης, μέχρι να υπάρξουν πιο ξεκάθαρες απαντήσεις.