Η υπόθεση του Δανού δότη σπέρματος, του οποίου το γενετικό υλικό συνδέεται με πολύ υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, προκαλεί έντονη ανησυχία σε ολόκληρη την Ευρώπη και φέρνει στο προσκήνιο σοβαρά ερωτήματα και για την Ελλάδα. Μέχρι στιγμής, έχει καταγραφεί ο θάνατος ενός παιδιού στη χώρα μας, ενώ ακόμη ένα αδελφάκι του νοσεί από καρκίνο.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, από το γενετικό υλικό του συγκεκριμένου δότη έχουν γεννηθεί περισσότερα από 200 παιδιά σε 14 ευρωπαϊκές χώρες. Στην Ελλάδα, 18 παιδιά σε 11 οικογένειες γεννήθηκαν μέσω επτά Κέντρων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, γεγονός που έχει οδηγήσει τις οικογένειες αυτές σε καθεστώς έντονης αγωνίας και ιατρικής επιτήρησης.
Ένα επιβεβαιωμένο θανατηφόρο περιστατικό
Η πιο σοβαρή εξέλιξη αφορά οικογένεια που απέκτησε τρία παιδιά με σπέρμα από τη συγκεκριμένη δανέζικη τράπεζα. Το 2020, ένα από τα παιδιά διαγνώστηκε με καρκίνο και κατέληξε σε ηλικία μεταξύ 5 και 10 ετών. Δύο χρόνια αργότερα, διαγνώστηκε με καρκίνο και το αδελφάκι του. Όπως ανέφερε ο καθηγητής Αιματολογίας – Ογκολογίας του νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία», Αντώνης Καττάμης, τα παιδιά που έχουν γεννηθεί από το γενετικό υλικό του δότη θα πρέπει να παρακολουθούνται συστηματικά, καθώς η νόσος μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και δεκαετίες αργότερα.
Πώς διέφυγε η επικίνδυνη μετάλλαξη
Η μετάλλαξη αφορά το γονίδιο TP53, το οποίο σχετίζεται με πολύ υψηλό κίνδυνο εμφάνισης πολλών μορφών καρκίνου. Σύμφωνα με ειδικούς γενετιστές, πρόκειται για εξαιρετικά σπάνια περίπτωση μωσαϊκισμού, που δεν ανιχνεύεται εύκολα με τους συνήθεις γενετικούς ελέγχους, ακόμη και όταν εφαρμόζονται αυστηρά πρωτόκολλα.
Γιατί η Ελλάδα προμηθεύεται σπέρμα από το εξωτερικό
Όπως εξηγούν ειδικοί της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, η ζήτηση για σπέρμα δότη στη χώρα μας έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, κυρίως από γυναίκες που επιλέγουν να αποκτήσουν παιδί μόνες τους. Οι ελληνικές τράπεζες σπέρματος αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες, με αποτέλεσμα τα κέντρα να στρέφονται σε τράπεζες του εξωτερικού, μεταξύ αυτών και στη Δανία.
Αυστηρό πλαίσιο, αλλά όχι μηδενικό ρίσκο
Η ελληνική νομοθεσία προβλέπει ότι από έναν δότη δεν μπορούν να γεννηθούν παιδιά σε περισσότερες από 12 οικογένειες και επιβάλλει καταγραφή στο Εθνικό Μητρώο Δοτών. Παρότι το πλαίσιο θεωρείται από τα πιο αυστηρά στην Ευρώπη, ειδικοί επισημαίνουν ότι κανένα σύστημα δεν μπορεί να εξαλείψει πλήρως τον γενετικό κίνδυνο.
Η υπόθεση του Δανού δότη επαναφέρει στο προσκήνιο τη συζήτηση για την ανάγκη κοινών ευρωπαϊκών κανόνων, αυστηρότερων ελέγχων και διαφάνειας στη διαχείριση γενετικού υλικού. Πάνω απ’ όλα, όμως, φωτίζει την ανθρώπινη διάσταση μιας υπόθεσης που για πολλές οικογένειες δεν είναι πια στατιστική, αλλά καθημερινή αγωνία για την υγεία των παιδιών τους.
Διαβάστε ακόμα: Συναγερμός στην Ευρώπη: Παιδιά γεννήθηκαν από δότη με καρκινική μετάλλαξη – Χρησιμοποιήθηκε και στην Ελλάδα