Η υποψία της απιστίας είναι από τα πιο ψυχοφθόρα βιώματα μέσα σε μια σχέση. Η σκέψη «κι αν μου λέει ψέματα;» μπορεί να μετατρέψει την καθημερινότητα σε διαρκή συναισθηματική ένταση, διαβρώνοντας την εμπιστοσύνη και την αίσθηση ασφάλειας. Πέρα όμως από το ένστικτο και τα «σημάδια» που συχνά αναζητούμε, η επιστήμη επιχειρεί να απαντήσει σε ένα πιο βαθύ ερώτημα: τι συμβαίνει πραγματικά στον εγκέφαλο όταν κάποιος επιλέγει την απιστία;
Νευροεπιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι ο εγκέφαλος των ανθρώπων που δεν παραμένουν πιστοί φαίνεται να επεξεργάζεται τον ρομαντισμό με διαφορετικό τρόπο σε σχέση με όσους επιλέγουν τη μονογαμία.
Μπορεί ο εγκέφαλος να «μαρτυρήσει» την απιστία;
Σε μελέτη που χρησιμοποίησε λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI), ερευνητές κατέγραψαν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου μονογαμικών και μη μονογαμικών ανδρών, ενώ τους παρουσίαζαν εικόνες ρομαντικού και ερωτικού περιεχομένου. Τα ευρήματα ήταν ενδεικτικά:
Στους μονογαμικούς συμμετέχοντες, οι ρομαντικές εικόνες ενεργοποιούσαν έντονα τον κογχομετωπιαίο φλοιό, περιοχή που σχετίζεται με την ανταμοιβή, τη συναισθηματική αξιολόγηση και τη λήψη αποφάσεων.
Στους μη μονογαμικούς, η ίδια αντίδραση εμφανιζόταν αισθητά μειωμένη, σαν ο ρομαντισμός να μην «αγγίζει» με τον ίδιο τρόπο τα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου.
Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, η διαφορά αυτή δεν παρατηρήθηκε σε άλλα είδη εικόνων, αλλά αποκλειστικά στις ρομαντικές.
Όταν ο ρομαντισμός χάνει τη νευρωνική του αξία
Το πιο ενδιαφέρον –και ίσως ανησυχητικό– συμπέρασμα είναι ότι η απιστία δεν φαίνεται να αλλάζει συνολικά τον τρόπο που ο εγκέφαλος αντιδρά στα ερεθίσματα, αλλά συγκεκριμένα τον τρόπο με τον οποίο «διαβάζει» τον ρομαντισμό. Η συναισθηματική σύνδεση, η αίσθηση ανταμοιβής και η βαθύτερη ικανοποίηση από μια σταθερή σχέση φαίνεται να αποδυναμώνονται σε νευρολογικό επίπεδο.
Με απλά λόγια, όσο κάποιος απομακρύνεται από τη μονογαμία, ο εγκέφαλός του ενδέχεται να επαναπρογραμματίζεται ώστε ο ρομαντισμός να μην προκαλεί την ίδια συναισθηματική ένταση.
Τι πρέπει να λάβουμε υπόψη
Παρά το ενδιαφέρον των ευρημάτων, υπάρχουν σημαντικοί περιορισμοί:
Η έρευνα δεν εξέτασε συναινετικές πολυερωτικές σχέσεις, αλλά περιπτώσεις πολλαπλών συντρόφων χωρίς σταθερό πλαίσιο.
Η νευροεπιστήμη δεν μπορεί (ακόμα) να λειτουργήσει ως «ανιχνευτής απιστίας» στην καθημερινή ζωή.
Όσο δελεαστική κι αν είναι η ιδέα ότι μια μαγνητική τομογραφία θα έδινε όλες τις απαντήσεις, η πραγματικότητα απέχει πολύ από ένα επεισόδιο του Black Mirror.
Εμπιστοσύνη, ένστικτο και επικοινωνία
Η επιστήμη δείχνει ότι η απιστία μπορεί να αφήνει αποτύπωμα στον εγκέφαλο. Ωστόσο, στις πραγματικές σχέσεις, το βασικό εργαλείο παραμένει η ειλικρινής επικοινωνία. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι το ένστικτο δεν πρέπει να αγνοείται, αλλά ούτε και να μετατρέπεται σε κατηγορίες χωρίς διάλογο.
Μέχρι η τεχνολογία να μπορεί να «διαβάζει» συναισθήματα με ακρίβεια, η εμπιστοσύνη, τα ξεκάθαρα όρια και η ανοιχτή συζήτηση παραμένουν το πιο αξιόπιστο αντίδοτο στη σύγχυση και τον πόνο που προκαλεί η απιστία.
Διαβάστε ακόμα: Πόσο νέα ήταν πραγματικά η Μαρία όταν έφερε στον κόσμο τον Ιησού; Τι λένε ιστορία και επιστήμη