Image
Κυριακή 18 Αυγούστου 2013 12:12 Αφιερώματα
 

Τζεκινς Χαν....Ο Καταχτητής!!




18 Aυγούστου
1227: πεθαίνει ο Τζένγκινς Χαν, ο μογγόλος στρατηλάτης, που άφησε στους επιγόνους του ένα κράτος μεγαλύτερο από την Ευρώπη

Ξεχωριστή θέση μεταξύ των μεγάλων κατακτητών στην ιστορία της ανθρωπότητας κατέχει ο Μογγόλος Τεμουτζίν (Temujin) που έγινε γνωστός ως Τζένγκις Χαν  Θεμελιωτής μίας από τις μεγαλύτερες αυτοκρατορίες που δημιουργήθηκαν ποτέ, ακούραστος κατακτητής, δυναμικός κυβερνήτης, ανελέητος σφαγέας, αυτοδημιούργητος πολέμαρχος, προσωπικότητα που επηρέασε  θετικά ή αρνητικά την ιστορία του κόσμου όσο ελάχιστοι άλλοι, ο Μογγόλος ηγέτης αποτελεί μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες φιγούρες στο πάνθεον των μέγιστων της ανθρωπότητας.
Ο Τζένγκις γεννήθηκε ως Τεμουτζίν κατά πάσα πιθανότητα το 1167 στην περιοχή Χεντίι της Μογγολίας. Ο πατέρας του ήταν o Γιεσουγκέι, ηγέτης της φυλής Κιγιάντ και αρχηγός μιας συνομοσπονδίας μογγολικών φυλών, απότοκο του πρώτου χανάτου των Μογγόλων. Στην ηλικία μόλις 9 ετών ο μικρός Τεμουτζίν αρραβωνιάστηκε με την μέλλουσα σύζυγό του Μπόρτε, στην οικογένειά της οποίας στάλθηκε από τον πατέρα του, μέχρι να φθάσει στην ηλικία των 12 οπότε και μπορούσε να παντρευτεί επίσημα. Τον Τεμουτζίν, όπως ήταν το έθιμο, πήγε ο ίδιος ο πατέρας του στη φυλή της μέλλουσας γυναίκας του.
Εκεί, ο μικρός Τεμουτζίν αποχαιρετίστηκε για τελευταία φορά με τον πατέρα του, αφού ο τελευταίος, κατά την επιστροφή του, δηλητηριάστηκε από Τατάρους, τους άσπονδους εχθρούς των Μογγόλων. Παρότι κατόρθωσε να επιστρέψει στον καταυλισμό των δικών του, ο Γιεσουγκέι πέθανε λίγη ώρα μετά.
Ο Τεμουτζίν κλήθηκε πίσω για να αναλάβει την ηγεσία της συνομοσπονδίας των φυλών που διοικούσε ο πατέρας του, αλλά το νεαρό της ηλικίας του δεν επέτρεψε στους μελλοντικούς υπηκόους του να τον πάρουν στα σοβαρά, οπότε σύντομα όλοι τον είχαν εγκαταλείψει  ακόμη και τα μέλη της δικής του φυλής, των Κιγιάντ.
Έχοντας μείνει μόνος μαζί με τη μητέρα του, τα αδέλφια του και κάποιους υπηρέτες, ο Τεμουτζίν αναγκάστηκε από νωρίς να γευτεί τις δυσκολίες της ζωής, ακόμη και με τα μέτρα των λαών της στέπας, η ζωή των οποίων ήταν εξαιρετικά δύσκολη, λιτοδίαιτη και γεμάτη δυσάρεστα απρόοπτα.
Τα γεγονότα της παιδικής ηλικίας του μετέπειτα ηγέτη της μισής Ασίας περιγράφονται με γλαφυρότητα στην «μυστική ιστορία της δυναστείας Γιουάν», άλλως γνωστό και ως «μυστική ιστορία των Μογγόλων», που συγγράφηκε λίγα χρόνια μετά το θάνατό του. Πρόκειται για μία πηγή που θεωρείται γενικά αξιόπιστη, αν και, καθώς πρόκειται για την «επίσημη» διήγηση της ζωής του μεγάλου Μογγόλου, βρίθει υπερβολών, εξιδανικεύσεων και μεταγενέστερων θρύλων για τη ζωή και τα έργα του Τζένγκις  Χαν
Ένας από αυτούς τους θρύλους δείχνει ανάγλυφα την σκληρότητα του Τεμουτζίν, μια σκληρότητα που έμεινε στην ιστορία με τις ατέλειωτες σφαγές που πραγματοποίησαν οι Μογγολικές ορδές υπό τις διαταγές του. Ο Τεμουτζίν και ο ετεροθαλής αδελφός του Κασάρ είχαν πιάσει ένα ψάρι, το οποίο ο δεύτερος έφαγε μόνος του. Βράζοντας από θυμό ο Τεμουτζίν άρπαξε το τόξο του και σκότωσε τον αδελφό του δίχως να διστάσει.
Σε ηλικία 15 ετών ο Τεμουτζίν παντρεύτηκε τη Μπόρτε. Οι περιπέτειες της εφηβείας του καλύπτονται από την αχλή του θρύλου, καθώς του αποδίδονται μια σειρά από εντυπωσιακά κατορθώματα. Η αντιμετώπιση της απαγωγής της γυναίκας του από την φυλή των Μερκιδών είναι ένα από αυτά. Όταν οι Μερκίδες απήγαγαν τη Μπόρτε, ο Τεμουτζίν ζήτησε βοήθεια από τον κοντινότερο φίλο και πάλαι ποτέ σύμμαχο του πατέρα του, τον Τογκρούλ  Χαν (πιο γνωστού με τον Κινεζικό τίτλο Γουάνγκ  Χαν ) των Κεραϊτών, ο οποίος αναγνώρισε τον όρκο αίματος που τον έδενε με τον πατέρα του Τεμουτζίν και όχι μόνο έσπευσε σε βοήθειά του, αλλά κάλεσε και τον σύμμαχό του Τζαμούγκα.
Ο Τεμουτζίν κατόρθωσε να πείσει κάποιους από τους πρώην υπηκόους του να μετάσχουν στο στρατό του και με τη δύναμη που συγκέντρωσε κατόρθωσε μαζί με τους συμμάχους του να επικρατήσει των Μερκιδών και να ξαναπάρει πίσω τη σύζυγό του. Αυτή ήταν η αρχή της γέννησης του νέου Μογγολικού χανάτου, καθώς ο Τεμουτζίν απέκτησε έναν ισχυρό σύμμαχο στο πρόσωπο του Τζαμούγκα και δύναμη μεταξύ των Μογγολικών και τουρανικών φυλών και κατόρθωσε να ανακτήσει την ηγεμονία που είχε χάσει όταν τον εγκατέλειψαν οι υποτελείς του. Σύντομα οι δεσμοί του με τον Τζαμούγκα διαρρήχθηκαν αφού και οι δύο επιθυμούσαν την ηγεσία των φυλών και ο Τεμουτζίν ανακηρύχθηκε Χαν (Χάνος, ηγέτης, το αντίστοιχο του βασιλιά για τις φυλές της στέπας) από μία συνάθροιση των φυλών. Ως Χάνος γνώρισε και την πρώτη του ήττα, από τις δυνάμεις του τέως συμμάχου του Τζαμούγκα. Μετά την ήττα αυτή, οι δυνάμεις του Τζέγνκις σκορπίστηκαν και ο ίδιος εξορίστηκε, κατά πάσα πιθανότητα κάπου στην Κίνα. Πάντως η Μυστική Ιστορία σιωπεί για τα επόμενα δέκα χρόνια της ζωής του.

Στο δρόμο της δόξας

Ένας ωριμότερος Τεμουτζίν επέστρεψε από την εξορία δέκα χρόνια μετά την ήττα του και αφού κατόρθωσε να ενώσει ξανά τις φυλές, επιτέθηκε κατά του Τζαμούγκα και τον νίκησε, με τη βοήθεια του Τογκρούλ, δίχως ωστόσο να εκμηδενίσει τη δύναμή του αντιπάλου του. Το 1197 ο Τεμουτζίν, με τον Τογκρούλ στο πλευρό του, εκστράτευσαν ενάντια στους Τατάρους, καθώς την ίδια ώρα ο Τζαμούγκα προσπαθούσε να ενώσει μία σειρά από φυλές (Μερκίδες, Ναϊμάνους, Ογιράντες) υπό το σκήπτρο του.
Ήταν πλέον ξεκάθαρο ότι οι φυλές της στέπας όδευαν προς ένωση και αυτό που έμενε να καθοριστεί ήταν ποιος θα ήταν ο Χάνος τους. Η πρώτη ευκαιρία που δόθηκε στους δύο ηγέτες για να ξεκαθαρίσουν τους λογαριασμούς τους δεν κατέληξε σε μάχη, παρότι οι δύο στρατοί είχαν ετοιμαστεί, εξαιτίας μιας πρωτοφανούς κακοκαιρίας (χιονοθύελλα) που όμως δεν εμπόδισε τον Τεμουτζίν να καταστρέψει μία από τις συμμαχικές φυλές του αντιπάλου του, τους Ταγιτσικούντ.
Η επόμενη ευκαιρία για δόξα ήλθε το 1202, όταν τελικά μετά από πολυετείς εχθροπραξίες οι φυλές των οποίων ηγείτο ο Τεμουτζίν κατανίκησαν και στη συνέχεια εκμηδένισαν τους Τατάρους. Όμως η αυξανόμενη δύναμη του συμμάχου του ώθησε τον Τογκρούλ στην αγκαλιά του Τζαμούγκα. Οι συνασπισμένες δυνάμεις των δύο κατανίκησαν τις αντίστοιχες του Τεμουτζίν και τον υποχρέωσαν να υποχωρήσει εσπευσμένα και να αναζητήσει νέους συμμάχους. Ο Τογκρούλ ακολούθησε τις δυνάμεις του Τζένγκις κατά μήκος του ποταμού Καλκούν, ωστόσο ο Μογγόλος επιτέθηκε νύχτα και κατανίκησε το στρατό του τέως συμμάχους του, σφάζοντας την πλειονότητα των μελών της φυλής του Τογκρούλ και απορροφώντας τους επιζώντες στις δικές του δυνάμεις, όπως ήταν το έθιμο των λαών της στέπας.
Είχε έλθει πλέον η σειρά του Τζαμούγκα, τον οποίο ο Τεμουτζίν αντιμετώπισε σε μια μεγάλη μάχη στους πρόποδες του βουνού Χανγκαρκάν, μετά την οποία παγίωσε την κυριαρχία του επί τον φυλών της στέπας, αφού συνέτριψε τις δυνάμεις του αντιπάλου του. Σύντομα ο Τζαμούγκα, που πλέον είχε απωλέσει όλα τα ερείσματά του στις Μογγολικές φυλές, έπεσε στα χέρια του Τεμουτζίν ο οποίος, σύμφωνα με την παράδοση, κατόπιν επιμονής του ίδιου του Τζαμούγκα, τον εκτέλεσε. Μετά την υποταγή των λίγων φυλών που απέμεναν έξω από τον έλεγχο του, ο Τεμουτζίν συγκάλεσε τη μεγάλη Κουριλτάι (σύνοδο των λαών της στέπας) το 1206, όπου απέκτησε ένα νέο όνομα και μια διαφορετική υπόσταση. Δεν ήταν πλέον ο Τεμουτζίν, φύλαρχος μιας περιθωριακής μογγολικής φυλής, αλλά ο Τζένγκις  Χαν  ο υπέρτατος άρχων των λαών της στέπας, ο "ηγέτης όλων όσοι ζουν σε σκηνές".
Ο νέος αυτοκράτορας προσπάθησε με το γνωστό δυναμισμό και την ακόμη γνωστότερη αυστηρότητά του, να δημιουργήσει ένα πραγματικό βασίλειο με υπηκόους τους απείθαρχους μαχητές της στέπας. Για να το πετύχει έπρεπε να αποδυναμώσει τους φυλετικούς δεσμούς προς όφελος ενός άλλου είδους δεσμού, μιας κοινής κληρονομιάς που θα ένωνε τους διάφορους ετερόκλητους Τουρκογενείς και Μογγολογενείς πληθυσμούς, που είχαν μεταξύ τους μια μακρά ιστορία αιματηρής διαμάχης, κάτω από ένα κοινό σκήπτρο.
Οι λαοί της στέπας ήταν ανέκαθεν πολεμικοί λαοί. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη γλώσσα τους δεν υπήρχε όρος για τον «στρατιώτη», αφού κάθε ενήλικας (δηλαδή άνω των 15 ετών) άνδρας ήταν δυνάμει πολεμιστής της φυλής του. Με αυτό το δεδομένο, ο Τζένγκις δεν δυσκολεύτηκε να τους προσαρμόσει σε ένα καθαρά μιλιταριστικό σύστημα, βάσει του οποίου όλοι οι λαοί που είχε υπό τις διαταγές του χωρίστηκαν ανεξαρτήτως φυλής σε 95 μονάδες, κάθε μία εκ των οποίων είχε την υποχρέωση να προσφέρει 1.000 πλήρως εξοπλισμένους πολεμιστές στον κοινό σκοπό.
Έχοντας παγιώσει την κυριαρχία του με ένα συνδυασμό πυγμής και γενναιοδωρίας, αυστηρότητας και αξιοκρατίας, αγριότητας και εντιμότητας, ο Τζένγκις προχώρησε στην εκπόνηση ενός σώματος νόμων, που έγιναν γνωστοί αργότερα ως «Μεγάλη Γιάσα». Οι νόμοι ήταν στην πραγματικότητα η κωδικοποίηση και καταγραφή του άγραφου εθιμικού δίκαιου των Μογγολικών φύλων και προέβλεπαν δρακόντειες ποινές ακόμη και για ασήμαντα αδικήματα (λ.χ. θανατική ποινή για απλή κλοπή ή μοιχεία) και συνέβαλλαν στο να γίνουν οι στέπες μια ευνομούμενη και, σχετικά, πάντα, πειθαρχειμένη κοινότητα, κάτι που σε συνδυασμό με την εκτεταμένη οργανωτική και διοικητική μεταρρύθμιση του στρατού μεταμόρφωσε τους τρομερούς πολεμιστές της στέπας από ένα χαοτικό συνονθύλευμα φυλετών, στον πιο καλά οργανωμένο στρατό της εποχής του.

Η κατάκτηση αρχίζει

Έμενε στον Τζένγκις να χρησιμοποιήσει αυτόν το στρατό για να καταστεί ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης της Ασίας. Στον δρόμο προς τη δόξα, δύο δυνάμεις στέκονταν εμπόδιο στα σχέδια του. Στο Νότο η Κινεζική αυτοκρατορία των Τσιν (ή Γιν) και στα ανατολικά το βασίλειο του Ζία ή Ξία (Ταγκούτοι). Η αυτοκρατορία των Τσιν μέχρι πρότινος ήταν ο επικυρίαρχος των ηγεμονιών των φύλων της στέπας, χρησιμοποιώντας αποτελεσματικά το κλασσικό διαίρει και βασίλευε και συμμαχώντας πότε με τη μία και πότε με την άλλη φυλή ή συνομοσπονδία. Ο Τζένγκις αποφάσισε να αντιστρέψει αυτήν την κατάσταση.
Το βασίλειο του Ζία φαινόταν ωστόσο ένας πιο πρόσφορος  και εύκολος στόχος, οπότε οι μογγολικές ορδές στράφηκαν αρχικά προς τα εκεί. Ο πρώτος πόλεμος με τους Τανγκούτους έληξε το 1209, όταν οι ηττημένοι αποδέχτηκαν την επικυριαρχία του Μογγόλου Χάνου. Οι εχθροπραξίες με τους Γιν ξεκίνησαν δύο χρόνια αργότερα, με αποτέλεσμα το 1213 οι Μογγόλοι να περάσουν το εμπόδιο του Σινικού τείχους και να εισβάλλουν στην Κινεζική αυτοκρατορία.
Με αδίστακτη μεθοδικότητα και πρωτοφανή αγριότητα, οι ορδές της στέπας σάρωσαν την Κινεζική ενδοχώρα, φτάνοντας το 1215 στις πύλες του Πεκίνου, τότε γνωστό ως Ζονγκντού. Κατά τον πόλεμο τους με τους Τανγκούτους οι Μογγόλοι είχαν συναντήσει μεγάλες δυσκολίες στην πολιορκία οχυρωμένων πόλεων και είχαν αναγκαστεί να αναπτύξουν, συνήθως υποχρεώνοντας Κινέζους ή Τανγκούτους μηχανικούς να συμπράξουν, μια σχετικά ικανοποιητική πολιορκητική τέχνη. Αυτήν την τέχνη χρησιμοποίησαν και ενάντια στο Ζονγκντού. Η πρωτεύουσα των Γιν έπεσε σύντομα και ακολούθησε μία τρομακτική σε αγριότητα λεηλασία της, με τη σφαγή του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού της από τους ανελέητους νομάδες. Η αυτοκρατορία των Γιν συνέχισε να υπάρχει, καθώς η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στην Καιφένγκ στα νότια. Για την ώρα ο Τζένγκις είχε πετύχει τον σκοπό του και έστρεψε το βλέμμα του ξανά προς τη Δύση, όπου ο Κουλούγκ, Χάνος των Ναϊμάνων, τους οποίους ο Τζένγκις είχε υποτάξει, κατόρθωσε να θέσει υπό τον έλεγχό του το Χανάτο του Καρά Κιτάι, δημιουργώντας μια επικίνδυνη εστία αντίστασης για τους Μογγόλους. Ο Τζένγκις έστειλε δυτικά έναν από τους πλέον προικισμένους στρατηγούς του, τον Τζέμπε, επικεφαλής μόλις δύο «τουμέν», δηλαδή 20.000 ανδρών, αλλά φρόντισε να τον «ενισχύσει» διπλωματικά: οι πράκτορές του κατόρθωσαν να υποκινήσουν μια εσωτερική επανάσταση και ο αποδυναμωμένος στρατός του Κουλούγκ ηττήθηκε από τις δυνάμεις του Τζέμπε. Μετά τις, συνήθεις, στις Μογγολικές κατακτήσεις, μαζικές σφαγές, το Καρά-Κιτάι ενσωματώθηκε στην ηγεμονία του Μεγάλου Χάνου. Στα δυτικά σύνορα της νεόκοπης αυτοκρατορίας των Μογγόλων βρισκόταν πλέον ένας ιδιαίτερα ελκυστικός στόχος: Η Χωρασμία, ένα μεγάλο μουσουλμανικό βασίλειο, με ατέλειωτα πλούτη και εξαίρετο πολιτισμό. Πάντως η πρώτη απόπειρα προσέγγισης των Χωρασμίων ήταν ειρηνική, αφού ο Τζένγκις έστειλε ένα τεράστιο καραβάνι, φορτωμένο με εμπορεύματα και 500 συνοδούς, για να ξεκινήσει εμπορικές σχέσεις με το κράτος του Μοχαμάντ (Μωάμεθ), του Σάχη της Χωρασμίας. Ένας επαρχιακός διοικητής της Χωρασμίας πήρε την πρωτοβουλία να επιτεθεί στο καραβάνι, ενώ και οι πρέσβεις που έστειλε ο Τζένγκις στον Μωάμεθ δεν είχαν καλύτερη τύχη: Εξευτελίστηκαν ή και αποκεφαλίστηκαν και στάλθηκαν έτσι πίσω στον Τζένγκις, που το αντιμετώπισε ως μία προσωπική προσβολή και ετοίμασε τις στρατιές του για εισβολή.

Η προσβολή απαιτεί αίμα

Η εκστρατεία που ακολούθησε είναι ίσως η γνωστότερη και πιο καλά τεκμηριωμένη, τόσο από Κινεζικές, όσο και από Μουσουλμανικές πηγές, από τις εκστρατείες των Μογγόλων και μία από τις πλέον εντυπωσιακές αλλά και πολύνεκρες εκστρατείες του Μεσαίωνα.
Οι Μογγόλοι πέρασαν σα θύελλα μέσα από τη Χωρασμία, αφήνοντας παντού ατέλειωτους σωρούς από πτώματα, κατεστραμμένες πόλεις και εικόνες φρίκης και καταστροφής. Η ερήμωση της Σαμαρκάνδης, μίας από τις πλέον πολυάνθρωπες πόλεις του κόσμου την εποχή αυτή, του Οτράρ και δεκάδων άλλων μικρών και μεγάλων πόλεων της Χωρασμίας, αν και στην ουσία ήταν απλώς μια συνέχεια των εκτεταμένων σφαγών που είχαν ήδη λάβει χώρα στην Κίνα και το Καρά Κιτάι λίγα χρόνια πριν, έκαναν γνωστό το όνομα των Μογγόλων σε όλο τον κόσμο και το κατέστησαν συνώνυμο της αγριότητας και της σφαγής.
Ήδη η αυτοκρατορία που είχε σχηματίσει ο Τζένγκις με πυρήνα ένα μικρό συνασπισμό φυλών της Μογγολιας, ήταν τεράστια και εκτεινόταν από τις εσχατιές της Άπω Ανατολής έως τα όρια της Ινδίας. Το 1220 ο Μεγάλος Χάνος επικεφαλής ενός μέρους του στρατού του, στον οποίο είχαν ενσωματωθεί και διάφοροι κατακτημένοι λαοί, ξεκίνησε μία εκστρατεία διάμεσου των βορείων παρυφών της Ινδίας και του Αφγανιστάν, ενώ την ίδια ώρα ένας δεύτερος στρατός με επικεφαλής τον Τζέμπε και τον σπουδαίο στρατηγό Σουμπεντέι (γνωστότερο ως Σούμποταϊ) κινήθηκαν στον βόρειο άξονα, μέσω του Καυκάσου. Οι δύο εκστρατείες διήρκεσαν πέντε χρόνια, έφεραν πίσω αμύθητα πλούτη-λεία των ηττημένων και σφαγιασμένων στρατών και πληθυσμών που βρήκαν μπροστά τους οι Μογγόλοι, ερήμωσαν πόλεις ολόκληρες και κυριολεκτικά αποδεκάτισαν τους ασιατικούς πληθυσμούς, ενώ ως συνέπεια αυτών των εκστρατειών προστέθηκαν αργότερα στην επικράτεια των Μογγόλων τεράστιες περιοχές που συμπεριελάμβαναν και την Περσία.
Την ώρα που ο Τζένγκις και οι στρατηγοί του κατανικούσαν τους Μουσουλμάνους στο Νότο και τους Χριστιανούς στο Βορρά, οι Τανγκούτοι θέλησαν να αποτινάξουν τον ζυγό των Μογγόλων και συμμάχησαν με την αυτοκρατορία του Τσιν, που ήταν ακόμη αρκετά ισχυρή αν και είχε περιοριστεί σημαντικά. Ο Τζένγκις δεν έχασε χρόνο και το 1226 εισέβαλλε για τελευταία φορά στην ηγεμονία των Ζία. Θεωρώντας τους Ζία προδότες και επίορκους και σε μία χαρακτηριστική εφαρμογή του δόγματος της συλλογικής ευθύνης, ο Τζένγκις δεν περιορίστηκε αυτή τη φορά στην κατάληψη της επικράτειας των Ζία και τις συνήθεις σφαγές «παραδειγματισμού», αλλά προχώρησε σε μία πρωτοφανή γενοκτονία των Τανγκούτων. Πάνω από 600.000 άνθρωποι σύμφωνα με τους μετριοπαθέστερους υπολογισμούς (αρκετοί ανεβάζουν τον αριθμό αυτό στα 2.5 εκατομμύρια) σφαγιάστηκαν από τις ορδές του Τζένγκις.
Αυτή ήταν η τελευταία εκστρατεία του Μεγάλου Χάνου, ο οποίος πέθανε στις 18 Αυγούστου του 1227, από άγνωστη αιτία. Πολύ καιρό πριν, πάντως, ο Τζένγκις προετοιμαζόταν για το θάνατό του και φρόντιζε τα της διαδοχής του. Σύμφωνα με έναν θρύλο, η τελευταία εναπομείνασα πριγκίπισσα του Ζία τον ευνούχισε για να εκδικηθεί για τη σφαγή της οικογένειας και του λαού της και ο Τζένγκις πέθανε λίγο καιρό μετά, καθώς ήταν ήδη γέρος και καταπονημένος. Ένας άλλος θρύλος λέει ότι κατά τη διάρκεια της εκστρατείας κατά των Τανγκούτων ο Τζένγκις έπεσε από το άλογό του και πέθανε μέσα σε μερικές εβδομάδες από τα τραύματά του.
Σύμφωνα με τις παραδόσεις, ο Μεγάλος Χάνος ζήτησε να παραμείνει μυστικός ο τάφος του και συνέπεια αυτού τα μέλη της νεκρώσιμης ακολουθίας του έσφαξαν οποιονδήποτε βρέθηκε στο δρόμο τους προς το χώρο ταφής, ενώ με την επιστροφή τους σφαγιάστηκαν κι αυτοί με τη σειρά τους από τους έμπιστους φρουρούς του Χάνου, πριν προλάβουν να αποκαλύψουν την τοποθεσία του τάφου του. Μέχρι και σήμερα ο τόπος της ταφής του μέγιστου κατακτητή παραμένει άγνωστος μέχρι και σήμερα.

Η κληρονομιά του Τζένγκις

Με τον θάνατό του, Χάνος, και στην συνέχεια Χαγάνος (Khaghan), δηλαδή βασιλεύς των βασιλέων, των Μογγόλων ανέλαβε το γιος του, ο Ογκοντέι, που ήταν και η επιλογή του πατέρα του, αλλά ο Τζένγκις είχε προσπαθήσει να κρατήσει την ενότητα της τεράστιας αυτοκρατορίας του μοιράζοντας το στρατό του μεταξύ των και των πέντε γιων του.
Υπό την διακυβέρνηση του Ογκοντέι η Μογγολική αυτοκρατορία έγινε ακόμη μεγαλύτερη και στην ακμή της, λίγο πριν την οριστική διάσπασή της, συμπεριλάμβανε σχεδόν ολόκληρη την Ασία, δυτικά της Μεσοποταμίας στο Νότο, ενώ στο Βορρά οι τρομεροί μαχητές της στέπας έφθασαν μέχρι την Ανατολική Ευρώπη. Αν και οι κατακτήσεις τους δεν έμελλε να συντηρηθούν για πολύ και οι ίδιοι οι κατακτητές απορροφήθηκαν σε δύο ή τρεις γενιές από τους τοπικούς πληθυσμούς, ο Τζένγκις Χαν και οι Μογγόλοι του έχουν αφήσει μια κληρονομιά που δύσκολα είναι δυνατό να βρεθεί όμοιά της στην ανθρώπινη ιστορία.
Είναι αλήθεια ότι η Μογγολική κατάκτηση δεν έχει προηγούμενο όσον αφορά στην αγριότητα και την ευκολία με την οποία οι κατακτητές σφάγιαζαν τους κατακτημένους πληθυσμούς. Από την άλλη, ο Τζένγκις  Χαν  ήταν ένας εξαιρετικά αποτελεσματικός ηγέτης, τόσο στον στρατιωτικό όσο και στον πολιτικό τομέα. Οι κατακτήσεις του δεν στάθηκε δυνατό να διαρκέσουν, διότι αφενός οι Μογγόλοι δεν διέθεταν ανεπτυγμένο πολιτισμό (η κουλτούρα των Μογγόλων ήταν μια κουλτούρα επιβίωσης και τίποτε περισσότερο) και αφετέρου διότι δεν ήταν πολλοί και απλώθηκαν σε μια τεράστια έκταση. Και οι επίγονοί του, παρά τις στρατιωτικές δυνατότητές τους, σε καμία περίπτωση δεν διέθεταν την ιδιοφυία του δημιουργού του Μογγολικού κράτους.
Ο Τζένγκις πέτυχε αυτό που κατορθώνουν οι μεγάλοι ηγέτες: οι εχθροί του τον έτρεμαν και οι υπήκοοί του τον λάτρευαν. Ο Μεγάλος Χάνος επιφύλασσε την πιο φρικτή τύχη σε εκείνους που του αντιστέκονταν και τις πλέον γενναιόδωρες ανταμοιβές για εκείνους που τον υπηρετούσαν πιστά. Για τον Τζένγκις δεν υπήρχαν φραγμοί θρησκείας και φυλής: όλοι είχαν θέση στο χτίσιμο της αυτοκρατορίας του  τουλάχιστον όλοι όσοι είχαν επιβιώσει των τρομερών σφαγών που συνόδευαν κάθε κατάκτηση. Οι δρακόντειοι νόμοι που επέβαλλε, σε συνδυασμό με την ενιαία διοίκηση αλλά και τις εκτεταμένες σφαγές, κατέστησαν τη Μογγολική επικράτεια την πλέον ευνομούμενη του Μεσαίωνα, ενώ σύντομα οι ανώτεροι πολιτισμοί που είχαν ενσωματωθεί στην επικράτειά του άρχισαν να έχουν το πάνω χέρι και απορρόφησαν τους απολίτιστους νομάδες που τους κατέκτησαν. Χάρη στην εμπορική αυτοκρατορία που δημιούργησε παράλληλα με εκείνη που έκτισε με το τόξο και το σπαθί ο Τζένγκις, η Δύση γνώρισε μέσω των Μουσουλμάνων τους καρπούς του Κινεζικού πολιτισμού. Μογγολική δυναστεία  οι Γιουάνπου ίδρυσε ο εγγονός του Τζένγκις, ο Κουμπλάι Χαν, κυβέρνησε την Κίνα για περισσότερα από 100 χρόνια. Ο Τζένγκις είναι σήμερα ο εθνικός ήρωας της Μογγολίας.





Σημαντικοί σταθμοί


1167
Γέννηση του Τεμουτζίν
1176
Πεθαίνει ο πατέρας του, Γιεσουγκέι
1187
Ήττα από τον Τζαμούγκα, προσωρινή εξαφάνιση του Τεμουτζίν από το προσκήνιο
1196/7
Επανεμφάνιση του Τεμουτζίν ως Χάνου και εκστρατεία ενάντια στους Τατάρους, τους οποίους θα κατακτήσει το 1202.
1206
Ανακήρυξη του Τεμουτζίν σε Τζένγκις Χαν και ανάληψη της ηγεσίας των ενωμένων νομαδικών φύλων
1209
Εκστρατεία και νίκη ενάντια στους Ζία
1215
Ο Τζένγκις καταστρέφει το Ζόνγκντου, πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας των Γιν (Τσιν)
1218
Οι Μογγόλοι κατανικούν και προσαρτούν το Καρά Κιτάι
1219-1220
Εκστρατεία στη Χωρασμία, καταστροφή της αυτοκρατορίας των Χωράσμιων
1221-1225
Μεγάλη εκστρατεία προς τα Δυτικά
1226
Τελευταίος πόλεμος με τους Ζία και πλήρης καταστροφή του βασιλείου τους
1227
Θάνατος του Μεγάλου Χαν

------------

Σημαντικότερες εκστρατείες

1183
Η πρώτη νίκη του Τζένγκις, όταν μαζί με τους συμμάχους του κατανικά τους Μερκίδες και παίρνει πίσω την σύζυγό του Μπόρτε
1196-1202
Ο Τζένγκις εκστρατεύει ενάντια στους Τατάρους, με τους οποίους είχε μακρόχρονη βεντέτα (Τατάροι δηλητηρίασαν τον πατέρα του). Τους υποτάσσει το 1202, μετά από μια πολύχρονες εχθροπραξίες.
1203-1205
Σε διαδοχικές εκστρατείες ο Τζένγκις κατανικά τους πρώην συμμάχους του Τογκρούλ και Τζαμούγκα.
1209
Πρώτη εκστρατεία και νίκη ενάντια στους Ζία. Οι Μογγόλοι λόγω μιας πλημμύρας δεν θα επιμείνουν στην πολιορκία της πρωτεύουσας του Ζία και θα δεχτούν αυτό που ούτως ή άλλως προσπαθούσαν – να γίνουν οι Τανγκούτοι φόρου υποτελείς.
1211-15
Εκστρατεία ενάντια στην αυτοκρατορία των Τσιν, που θα καταλήξει στην απόσπαση ενός μεγάλου μέρους του εδάφους της, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεύουσας Ζόνγκντου.
1219-1220
Ο Τζένγκις αποφασίζει να εκδικηθεί τις προσβολές των Χωρασμίων στο πρόσωπό του. Η θυελλώδης εκστρατεία στη Χωρασμία, έχει ως κατάληξη την καταστροφή της και την προσάρτηση της στη Μογγολική αυτοκρατορία.
1226
Οι μογγολικές ορδές κατανικούν τους Ζία και ο Τζένγκις παίρνει την εκδίκσησή του για την «προδοσία».

---------------

Όλοι οι άνθρωποι του Τζένγκις Χαν

Ο Τζένγκις ευτύχησε, όπως οι περισσότεροι σπουδαίοι στρατηλάτες της ιστορίας, να έχει τη συνεπικουρία εξαίρετων στρατηγών, με τους οποίους κατόρθωσε να πραγματοποιήσει τις εντυπωσιακές κατακτήσεις του. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Τζένγκις ουδέποτε εμπιστεύτηκε την αρχηγία μιας εκστρατείας σε κάποιον από τους γιους του, ούτε τους άφησε να ηγηθούν σε μεγάλο αριθμών στρατιωτών.
Ιδού οι σημαντικότεροι από τους στρατηγούς που υπηρέτησαν υπό τον Τζένγκις:

- Σούμπεντεϊ (ή Σουμποτάι). Ένας από τους τέσσερις στρατηγούς που ονομάστηκαν συλλογικά «τα σκυλιά του πολέμου» και ίσως ο πλέον αξιόλογος Μογγόλος πολέμαρχος. Υπηρέτησε τόσο τον Τζένγκις όσο και τον εγγονό του Μπατού και εκστράτευσε από το Καρά Κιτάι έως το Κίεβο (πάντα μαζί με τον Τζέμπε).

- Τζέμπε. Το δεύτερο από τα «σκυλιά του πολέμου». Ακόμη ένας ιδιαίτερα σημαντικός στρατηγός του Τζένγκις, πιστώνεται την καταστροφή του Καρά-Κιτάι και το ήμισυ της δόξας της ασιατικής εκστρατείας του 1221-1225.

- Μούγκαλι. Ο άνθρωπος στον οποίο ο Τζένγκις ανέθεσε την ολοκλήρωση της κατάκτησης του βασιλείου της Τσιν, υπό τον Μεγάλο Χάνο καθοδηγούσε το αριστερό κέρας της μογγολικής παράταξης.

- Μπόρτσου. Ένας σημαντικός στρατιωτικός ηγέτης των Μογγόλων, από τους πρώτους που τέθηκαν υπό τις διαταγές του Τζένγκις. Επικεφαλής του δεξιού κέρατος της μογγολικής παράταξης.

- Τζελμέ. Και αυτός ήταν από νωρίς μαζί με τον Τζένγκις. Απολύτως έμπιστος, χρίσθηκε διοικητής της προσωπικής φρουράς του Μεγάλου Χάν


Που έχει ταφεί ο Τζέκινς Χαν;

 
Ο Τζέκινς  Χαν κατάφερε να ενώσει τις εμπόλεμες φυλές το 1206 και έγινε ο ηγέτης των Μογγόλων, δημιουργώντας μία αυτοκρατορία που έφτανε από την Κίνα μέχρι την Ουγγαρία. Ο τάφος του φημισμένου πολεμιστή, εντούτοις, παραμένει ένα μυστήριο από το θάνατό του, το 1227, μέχρι και σήμερα.

Σύμφωνα με το θρύλο, η ομάδα που τον ενταφίασε σκότωσε όλους όσους είχαν δει τη διαδικασία. Οι σκλάβοι και οι στρατιώτες που παρευρέθηκαν στην κηδεία σκοτώθηκαν και αυτοί. Τα άλογα ποδοπάτησαν οποιοδήποτε στοιχείο είχε μείνει από την ταφή, ενώ εξέτρεψαν και έναν ποταμό για να κυλά πάνω από τον τάφο. Οι φήμες θέλουν να έχει ταφεί κοντά στη γενέτειρά του, στο Khentii Aimag.

Διάφορες αποστολές για τον εντοπισμό του τάφου του διακόπηκαν από φόβο να μην διαταραχτεί η περιοχή και καταστραφεί η ψυχή που υπηρετεί ως προστάτης της. Το 2004, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν το παλάτι του Τζέκινς Χαν ενώ εικάζουν πως ο τάφος του βρίσκεται στη γύρω περιοχή.


Η Γιορτή Νααντάμ
 

Με ιπποδρομίες, αγώνες πάλης και τοξοβολίας αρχίζουν οι εορταστικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται στη Μογγολία, με την ευκαιρία της επετείου, τότε που ο Τζέκινγς Χαν  ένωσε τις φυλές που ζούσαν στις στέπες της κεντρικής Ασίας για να δημιουργήσει τη Μογγολική Αυτοκρατορία.

Τέτοιες εκδηλώσεις γίνονται κάθε χρόνο και είναι γνωστές ως «Νααντάμ»

«Για να γίνουν οι άνθρωποι πιο έξυπνοι μάθαιναν τοξοβολία, για να γίνουν καλύτεροι ιππείς προετοιμάζονταν για στις ιπποδρομίες για να βελτιώσουν την ισορροπία και τη φυσική τους κατάσταση μάθαιναν πάλη», λέει ο Μπατ-Ερντέν, πρωταθλητής της Μογγολίας στην πάλη, εξηγώντας για ποιο λόγο αυτά τα τρία αθλήματα είναι δημοφιλή στη χώρα. Είναι ένα τμήμα της εθνικής ταυτότητας των Μογγόλων.

Ο ίδιος ο Τζέκινς Χαν που θεωρούσε εαυτόν «κυβερνήτη όσων διαμένουν σε σκηνές από τσόχα», ενθάρρυνε τους υπηκόους του να γυμνάζονται για να γίνουν καλύτεροι σε αυτά τα αθλήματα. Ήθελε άνδρες δυνατούς, ικανούς τοξοβόλους και καλούς ιππείς. Με αυτούς κατάφερε να φτάσει μέχρι την κεντρική Ευρώπη.

Στην κεντρική πλατεία της Ουλάν Μπατόρ, πρωτεύουσας της Μογγολίας, στήθηκε φέτος ένα άγαλμα ύψους 8 μέτρων για να τιμηθεί ο μεγάλος πολέμαρχος με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 800 χρόνων από την ίδρυση του κράτους. Το όνομα του Τζέκινς Χαν έχει δοθεί στο πανεπιστήμιο της πρωτεύουσας, στο αεροδρόμιο και η μορφή του απεικονίζεται στα χαρτονομίσματα της Μογγολίας.

Οι Μογγόλοι θεωρούν τη γιορτή Νααντάμ ως ευκαιρία για να εκφράσουν την υπερηφάνεια τους για την ανεξαρτησία της χώρας, καθώς μόλις το 1991, ύστερα από δεκαετίες σοβιετικής κυριαρχίας, κατάφεραν να πάρουν τις τύχες τους στα χέρια τους.

Ενάμισι εκ. απόγονοι

Περίπου ενάμισι εκατομμύριο άνδρες στη σημερινή Κίνα ίσως κατάγονται από έναν και μοναδικό στρατηλάτη του 16ου αιώνα: Ο Γκιοκάνγκα, του οποίου ο εγγονός ίδρυσε την αιωνόβια δυναστεία των Κινγκ, φρόντισε διαιωνίσει το DNA του μέσω πολυάριθμων παλλακίδων.

Η μελέτη που κατέληξε στα συμπεράσματα αυτά βασίστηκε σε αναλύσεις του χρωμοσώματος Υ, το οποίο υπάρχει μόνο στους άνδρες. Η ίδια ερευνητική ομάδα είχε χρησιμοποιήσει παρόμοιες τεχνικές σε αμφιλεγόμενη έρευνα του 2003, η οποία εδειχνε ότι 16 εκατομμύρια σύγχρονοι άνδρες είναι απόγονοι του Μογγόλου κατακτητή Τζέκινς Χαν

Οι μελέτες υποδεικνύουν ότι στην πορεία της ανθρώπινης ιστορίας οι ιμπεριαλιστές ευγενείς που διατηρούσαν πολλές συζύγους ή παλλακίδες είχαν δυσανάλογα μεγάλη συμβολή στις γενετικές δεξαμενές των σημερινών πληθυσμών.

Ο Δρ Τάιλερ Σμιθ του Ινστιτούτου Sanger στη Βρετανία εξέτασε το χρωμόσωμα Υ σε 1.000 άνδρες από την ανατολική Ασία. Το 3,3% των εθελοντών παρουσίαζαν σημαντικές ομοιότητες στη γενετική αλληλουχία, ένδειξη ότι προήλθαν από έναν κοινό πρόγονο που έζησε πριν από περίπου 600 χρόνια.

Στη συνέχεια οι ερευνητές στράφηκαν σε βιβλία ιστορίας, και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο πρόγονος αυτός πιθανώς ήταν ο Γκιοκάνγκα, τον παππού του άνδρα που ηγήθηκε του στρατού των Μαντσού και ίδρυσε τη δυναστεία Κινγκ το 1644. Οι ευγενείς που διοικούσαν την Κίνα μέχρι το 1912 ήταν απόγονοι του Γκιοκάνγκα και έκαναν παιδιά με πολλές παλλακίδες ο καθένας.

Ως αποτέλεσμα, το χρωμόσωμα Υ του Γκιοκάνγκα ήταν από τα πιο επιτυχημένα όλων των εποχών. Μόνο το Υ του Τζένκινς Χαν είναι σήμερα πιο διαδεδομένο, καθώς υπάρχει στο 2,5% των ανδρών στην περιοχή.

Ορισμένοι επιστήμονες, πάντως, αμφισβητούν τα αποτελέσματα και των δύο ερευνών, καθώς θεωρούν ότι οι γενετικές αναλύσεις δεν δίνουν χρονολογίες αρκετά ακριβίς ώστε να καταλήξει κανείς σε ασφαλή συμπεράσματα για ιστορικά πρόσωπα.

Η έρευνα έγινε δεκτή για δημοσίευση στο American Journal of Human Genetics.

Κάντε Like το daypress.gr
Myrtios Restaurant στη Χερσόνησο Ηρακλείου Κρήτης

Δειτε επισης...

Post
Αφιερώματα Σάββατο 14 Σεπτεμβρίου 2013 02:01
Post
Αφιερώματα Σάββατο 14 Σεπτεμβρίου 2013 01:58
Post
Αφιερώματα Τετάρτη 11 Σεπτεμβρίου 2013 01:56
Post
Αφιερώματα Κυριακή 08 Σεπτεμβρίου 2013 03:52