Μετά τις αμερικανικές επιθέσεις κατά τριών ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων, περιλαμβανομένης της μονάδας εμπλουτισμού ουρανίου του Φορντό, που σήμανε την απευθείας συμμετοχή της Ουάσινγκτον στον πόλεμο ανάμεσα στο Ισραήλ και την Τεχεράνη, τίθενται δύο ερωτήματα: ποια ήταν η αποτελεσματικότητα των βομβαρδισμών αυτών και πώς θα αντιδράσει το Ιράν;
Ενθουσιασμένος για την «θεαματική πολεμική επιτυχία», ο Ντόναλντ Τραμπ έδωσε τη διαβεβαίωση ότι οι «οι βασικές πυρηνικές εγκαταστάσεις εμπλουτισμού του Ιράν έχουν καταστραφεί ολοκληρωτικά και καθολικά».
«Η τεχνογνωσία δεν μπορεί να καταστραφεί, χιλιάδες άνθρωποι έχουν συμμετάσχει στο πυρηνικό πρόγραμμα»
Λίγα στοιχεία έχουν γίνει γνωστά για την έκταση των ζημιών. Όμως ορισμένοι ειδικοί του πυρηνικού τομέα εκτιμούν ότι το πυρηνικό υλικό είχε μετακινηθεί πριν από την επίθεση.
«Κανονικά, τέτοια πλήγματα είναι αποτελεσματικά, αλλά έχουν κυκλοφορήσει δορυφορικές εικόνες που δείχνουν κινητικότητα πριν από την επίθεση γύρω από την εγκατάσταση του Φορντό», δηλώνει η Ελουάζ Φαγέτ (Héloise Fayet), ειδική στα πυρηνικά του «Institut français des relations internationales» (Ifri). «Αρα, ένα μέρος του εμπλουτισμένου ουρανίου μπόρεσε να μεταφερθεί σε εγκαταστάσεις που δεν παρακολουθούνται από τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA)».
Η Ελουάζ Φαγέτ υπενθυμίζει ότι πριν από τον πόλεμο, οι επιθεωρήσεις της IAEA επέτρεπαν τη διαμόρφωση μίας, αν και ατελούς, εικόνας για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.
«Πλέον, καμία επιθεώρηση δεν είναι δυνατή», λέει, σημειώνοντας ότι η τεχνογνωσία του Ιράν δεν μπορεί να καταστραφεί διότι «χιλιάδες άνθρωποι έχουν συμμετάσχει στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα».
«Επιχείρηση υψηλού ρίσκου με απρόβλεπτα αποτελέσματα» η αμερικανική επίθεση
Ο Ανδρέας Κριγκ (Andreas Krieg) του King’s College χαρακτηρίζει την αμερικανική ενέργεια «επιχείρηση υψηλού ρίσκου με απρόβλεπτα αποτελέσματα».
«Για να πει ότι το Φορντό τελείωσε, ο κ. Τραμπ βασίζεται σε πληροφορίες OSINT – Opensource intelligence, δηλαδή σε ανοικτές πηγές στο ίντερνετ», υπενθυμίζει ο ειδικός «την ώρα που οι Ιρανοί δηλώνουν ότι δεν έχουν υπάρξει καταστροφές παρά στην επιφάνεια».
Για τον Ali Vaez του International Crisis Group, η καταστροφή του Φορντό δεν θα βάλει τέλος στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.
«Τα τελευταία χρόνια, η Τεχεράνη έχει αναπτύξει εκατοντάδες προηγμένες συσκευές φυγοκέντρισης που είναι τοποθετημένες σε άγνωστες τοποθεσίες», επισημαίνει.
Απέναντι στην Ουάσινγκτον ο Ανδρέας Κριγκ προβλέπει «υπολογισμένη απάντηση, αρκετά σφοδρή για να έχει αντίκτυπο, αλλά και αρκετά μετρημένη» για να συγκρατηθεί εντός ορίων η σύγκρουση.
«Δεν αποκλείονται τα αντίποινα κατά των ΗΠΑ»
Ο ισραηλινός ειδικός στη γεωπολιτική Μάικλ Χόροβιτς (Michael Horowitz) απαριθμεί τις δυνατότητες επίθεσης κατά αμερικανικών συμφερόντων: κλείσιμο των στενών του Χορμούζ, κρίσιμης σημασίας διαύλου ναυσιπλοΐας για το πετρέλαιο παγκοσμίως, επίθεση κατά των ενεργειακών υποδομών των χωρών του Κόλπου, που φιλοξενούν επίσης πολλές αμερικανικές βάσεις.
«Καμία από τις επιλογές αυτές δεν είναι πραγματικά αποτελεσματική. Θα είναι κυρίως για να σωθούν τα προσχήματα», γράφει στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Χ. «Οι κίνδυνοι, αντίθετα, είναι σημαντικοί».
Ο Μάικλ Χόροβιτς δεν αποκλείει περιορισμένα αντίποινα κατά των ΗΠΑ και στη συνέχεια περισσότερα πλήγματα κατά του Ισραήλ πριν από την επιστροφή, εν τέλει, στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων.
«Η ιρανική ηγεσία έχει μπει σε φάση επιβίωσης απέναντι στο Ισραήλ και την Ουάσινγκτον»
Για τον Ρενάντ Μανσούρ (Renad Mansour) του think-tank Chatham house, η ιρανική ηγεσία έχει μπει σε φάση επιβίωσης απέναντι στο Ισραήλ και την Ουάσινγκτον, μία κατάσταση που θυμίζει τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ (1980-1988).
Χωρίς να αποκλείει το ενδεχόμενο μίας «παρατεταμένης και πολύ αιματηρής σύρραξης», αναφέρεται στο ενδεχόμενο «μίας ελεγχόμενης αποκλιμάκωσης», σαν αυτή που ελπίζει ο Ντόναλντ Τραμπ παρακινώντας την Τεχεράνη να διαπραγματευθεί. «Όμως η Ισλαμική Δημοκρατία αισθάνεται και πάλι ταπεινωμένη και δεν θεωρεί ότι οι ΗΠΑ διαπραγματεύονται καλή τη πίστει», λέει.
«Κίνδυνος για τον Τραμπ να παραλάβει από το Ιράν μια πολιτική χειροβομβίδα»
O Χαμιντρέζα Αζίζι (Hamidreza Azizi), του γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και Ασφαλείας δεν αποκλείει για το Ιράν την επιλογή να παραχωρήσει στον Τραμπ μία «συμβολική νίκη» και να κατευθύνει όλη του την οργή κατά του Ισραήλ.
«Αυτό διατηρεί την Ουάσινγκτον εκτός της σύρραξης ενισχύοντας παράλληλα την πίεση προς το Τελ Αβίβ. Τότε το ρίσκο της περαιτέρω εμπλοκής των ΗΠΑ θα βάρυνε τον κ. Τραμπ», δήλωσε ο ίδιος σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης του X.
Έτσι, αν ο Αμερικανός πρόεδρος συνεχίσει τις επιθέσεις στο Ιράν, «χωρίς νέα πρόκληση», αυτό θα έμοιαζε περισσότερο «με πόλεμο υπέρ του Ισραήλ», εξηγεί. «Κάτι που θα έχει μεγάλο πολιτικό κόστος», λόγω της εναντίωσης που υπάρχει για το θέμα στις ΗΠΑ.
Όσο για το Ιράν, «θα μπορούσε να δηλώσει ότι αγνοεί τι συνέβη στο εμπλουτισμένο ουράνιό του, να αποφύγει τις επιθεωρήσεις της IAEA και να εγκαταλείψει τη Συνθήκη μη Διάδοσης των Πυρηνικών».
Τέλος, όπως γράφει ο Χαμιντρέζα Αζίζι: «Αν και ο Τραμπ μπορεί να χαίρεται για μία “τακτική νίκη”, υπάρχει ο κίνδυνος να παραλάβει από το Ιράν μια “πολιτική χειροβομβίδα”, μετακινώντας το πυρηνικό παιχνίδι σε ένα περισσότερο προβληματικό και επικίνδυνο πεδίο».