Οι καύσωνες έχουν γίνει πιο έντονοι και πιο συχνοί, καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται, καθιστώντας αυτό που οι γιατροί αποκαλούν «σιωπηλό δολοφόνο» ακόμα πιο επικίνδυνο.
Πόσο πρέπει να ανησυχούμε για τη ζέστη και πώς μπορούμε να παραμείνουμε ασφαλείς, καθώς αλλάζει το κλίμα; Ο Guardian επιχειρεί να δώσει μία ξεκάθαρη απάντηση.
Πόσοι άνθρωποι πεθαίνουν από τη ζέστη;
Η ζέστη σκοτώνει περίπου μισό εκατομμύριο ανθρώπους κάθε χρόνο. Ο μέσος ετήσιος αριθμός θανάτων είναι μεγαλύτερος από αυτόν που προκαλούν οι πόλεμοι ή η τρομοκρατία, αλλά μικρότερος από τους θανάτους που προκαλούν τα αυτοκίνητα ή η ατμοσφαιρική ρύπανση.
Ωστόσο, η ζέστη σπάνια αναφέρεται ως αιτία θανάτου. Αυτό συμβαίνει επειδή οι ακραίες θερμοκρασίες είναι κυρίως έμμεσοι δολοφόνοι. Οι περισσότεροι άνθρωποι που πεθαίνουν από τη ζέστη χάνουν πρόωρα τη ζωή τους λόγω ασθενειών – όπως καρδιοπάθειες, πνευμονοπάθειες και νεφρικές νόσοι – που επιδεινώνονται με τη ζέστη.
Πώς επηρεάζει η ζέστη την υγεία μας;
Η υπερβολική ζέστη καταπονεί το ανθρώπινο σώμα. Όταν οι ημέρες είναι υπερβολικά ζεστές για να λειτουργήσει κανείς και οι νύχτες δεν είναι αρκετά δροσερές για να αναρρώσει το σώμα, η καρδιά και τα νεφρά εργάζονται εντατικά για να διατηρήσουν τη θερμοκρασία του σώματος σε ασφαλή επίπεδα.
Υπάρχουν και δευτερογενείς επιπτώσεις στην υγεία από τον καύσωνα. Οι καύσωνες προκαλούν περισσότερα ατυχήματα, ρύπανση της ατμόσφαιρας, μεγαλύτερες δασικές πυρκαγιές και πιο συχνές διακοπές ρεύματος – όλα αυτά αυξάνουν την πίεση στα συστήματα υγείας.
Ποιοι διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο από την ακραία ζέστη;
Άνθρωποι που αναγκάζονται να βρίσκονται σε εξωτερικούς χώρους με υψηλές θερμοκρασίες – όπως εργάτες οικοδομών, αγρότες και άστεγοι – κινδυνεύουν περισσότερο από θερμική εξάντληση και θερμοπληξία.
Ωστόσο, η πλειονότητα των θανάτων σχετίζεται με την ηλικία και την υγεία. Οι ηλικιωμένοι και ιδιαίτερα όσοι έχουν υποκείμενα νοσήματα είναι οι πιο ευάλωτοι. Οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από αιτίες που σχετίζονται με τη ζέστη σε σχέση με τους άνδρες. Οι φτωχότεροι – που έχουν μικρότερη πρόσβαση σε κλιματισμό, καλή μόνωση ή πράσινους χώρους – βρίσκονται επίσης σε μεγαλύτερο κίνδυνο.
Γιατί η υγρασία κάνει τη ζέστη να φαίνεται πιο έντονη;
Ο ιδρώτας είναι ο βασικός μηχανισμός του σώματος για την αποβολή θερμότητας, καθώς η εξάτμισή του μειώνει τη θερμοκρασία του σώματος. Όταν όμως υπάρχει υψηλή υγρασία και η ατμόσφαιρα είναι αποπνικτική, ο ιδρώτας δεν μπορεί να εξατμιστεί αποτελεσματικά και κολλά στο δέρμα. Αυτό αυξάνει σημαντικά την αίσθηση της θερμοκρασίας -κατά αρκετούς βαθμούς Κελσίου- και μπορεί να είναι καθοριστικό για τη ζωή ή το θάνατο.
Γιατί οι καύσωνες γίνονται πιο έντονοι;
Περισσότερο από έναν αιώνα ρύπανσης από ορυκτά καύσιμα έχει γεμίσει την ατμόσφαιρα με αέρια του θερμοκηπίου, παγιδεύοντας την ηλιακή ακτινοβολία και θερμαίνοντας ολόκληρο τον πλανήτη. Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά περίπου 1,3°C από την προ-βιομηχανική εποχή – και ακόμη περισσότερο στις ηπειρωτικές περιοχές – ανεβάζοντας τη βασική γραμμή θερμοκρασίας και καθιστώντας τις ακραίες θερμοκρασίες πιο συχνές και έντονες.
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι η κλιματική αλλαγή αποδυναμώνει το ρεύμα αερίων (jet stream), κάτι που μπορεί να αυξήσει την εμφάνιση «θόλων ζέστης» – περιοχών υψηλής πίεσης και θερμοκρασίας που παγιδεύονται πάνω από μια περιοχή για μέρες ή και εβδομάδες.
Δεν θα σώσει η κλιματική αλλαγή κάποιους ανθρώπους από το κρύο;
Το κρύο σκοτώνει πολύ περισσότερους ανθρώπους απ’ ό,τι η ζέστη σήμερα, ακόμη και σε θερμές περιοχές όπως η υποσαχάρια Αφρική και η Νότια Ασία. Ωστόσο, καθώς η θερμοκρασία ανεβαίνει, ο αριθμός των θανάτων από ζέστη αναμένεται να αυξηθεί πολύ πιο γρήγορα από τον αριθμό των ζωών που θα σωθούν λόγω ηπιότερων χειμώνων. Όταν οι επιστήμονες προσομοίωσαν αυτό το φαινόμενο σε 854 ευρωπαϊκές πόλεις, διαπίστωσαν καθαρή αύξηση των θανάτων που σχετίζονται με τη θερμοκρασία σε όλα τα σενάρια εκπομπών, ακόμα και λαμβάνοντας υπόψη την προσαρμογή των ανθρώπων.
Πώς μπορούμε να προσαρμοστούμε στους καύσωνες;
Η μείωση της ρύπανσης από ορυκτά καύσιμα είναι το σημαντικότερο βήμα που μπορούμε να κάνουμε για να αποτρέψουμε την περαιτέρω αύξηση της έντασης των καυσώνων, μαζί με την προστασία των δασών και των υγροτόπων που απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.
Αστικοί σχεδιαστές έχουν επίσης προτείνει τον ανασχεδιασμό των πόλεων ώστε να περιέχουν λιγότερο σκυρόδεμα και λιγότερα αυτοκίνητα, και περισσότερα πάρκα και υδάτινα στοιχεία. Αυτά μπορούν να μειώσουν το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας, που κάνει τις πόλεις θερμότερες από τις αγροτικές περιοχές γύρω τους.
Κτίρια με κλιματισμό ή παθητικά συστήματα ψύξης μπορούν επίσης να μειώσουν τους θανάτους, όπως και τα ισχυρά συστήματα υγείας και οι έγκαιρες προειδοποιήσεις έκτακτης ανάγκης.
Πώς μπορώ να προστατευτώ σε καύσωνα;
Η πιο απλή συμβουλή είναι να μείνεις μακριά από τη ζέστη: απόφυγε να βρίσκεσαι έξω τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας και μείνε στη σκιά αν χρειαστεί να βγεις.
Για να διατηρήσεις το σπίτι σου δροσερό:
Κράτησε τα παράθυρα κλειστά κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Άνοιξέ τα το βράδυ, όταν η θερμοκρασία έξω πέφτει κάτω από αυτή του σπιτιού.
Σκίασε τα παράθυρα με στόρια ή κουρτίνες για να εμποδίσεις το άμεσο ηλιακό φως.
Οι γιατροί επίσης συνιστούν:
Να πίνεις νερό συχνά, ακόμα και αν δεν διψάς.
Να φοράς φαρδιά και ανοιχτόχρωμα ρούχα.
Να φροντίζεις ευάλωτους ανθρώπους στην κοινότητά σου, όπως ηλικιωμένους ή άτομα με προβλήματα υγείας.
ΟΗΕ: Ο κόσμος πρέπει να μάθει να ζει με τους καύσωνες
Ο κόσμος θα πρέπει να μάθει να ζει με τους καύσωνες, προειδοποίησε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Μετεωρολογίας, μια υπηρεσία του ΟΗΕ, την ώρα που μεγάλο μέρος της Ευρώπης ασφυκτιά λόγω των υψηλών θερμοκρασιών.
«Λόγω της κλιματικής υπερθέρμανσης που προκαλείται από τον άνθρωπο, η ακραία ζέστη καθίσταται συχνότερη και εντονότερη. Είναι κάτι με το οποίο θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε», είπε η εκπρόσωπος του OMM, Κλερ Νάλις, σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στη Γενεύη.
Ο επίμονος καύσωνας στη νότια Ευρώπη οδήγησε σε θερμοκρασίες ρεκόρ στην Ισπανία, τη Γαλλία και τη Μεσόγειο γενικότερα, ενώ στην Πορτογαλία σχηματίστηκε ένα εντυπωσιακό «κυλιόμενο νέφος» στη θάλασσα.
Αν και, κατά παράδοση, ο Ιούλιος είναι ο θερμότερος μήνας του χρόνου στο βόρειο ημσφαίριο, η Νάλις εξήγησε ότι τέτοια «θερμά επεισόδια» τόσο νωρίς το καλοκαίρι αποτελούν σπάνιο γεγονός. Όπως είπε, η δυτική Ευρώπη ασφυκτιά λόγω του ισχυρού αντικυκλώνα που εγκλωβίζει πάνω από την περιοχή αυτήν «αέριας μάζες που προέρχονται από τη Βόρεια Αφρική».
Οι «αστικές θερμικές νησίδες» δυσχεραίνουν την κατάσταση στις πόλεις, λόγω της απουσίας βλάστησης που θα απορροφούσε τη θερμότητα και των κατασκευών (δρόμοι, κτίρια) που την αντανακλούν.
Οι καύσωνες είναι «σιωπηλοί δολοφόνοι», είπε η Νάλις. Στα επίσημα στατιστικά στοιχεία ο αριθμός των θυμάτων λόγω της ζέστης συχνά υποτιμάται. «Είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι οι θάνατοι από τη ζέστη είναι δυνατόν να αποφευχθούν: έχουμε τη γνώση, έχουμε τα εργαλεία για να σώσουμε ζωές», τόνισε.
.ieidiseis.