Οι επιστήμονες εντόπισαν μια νέα ομάδα πρωτεϊνών στον εγκέφαλο, οι οποίες φαίνεται να παίζουν κρίσιμο ρόλο στην πρόκληση και την επιδείνωση της νόσου Αλτσχάιμερ. Μέχρι σήμερα, η επιστημονική κοινότητα θεωρούσε ότι η συσσώρευση των πρωτεϊνών αμυλοειδούς και Ταυ ήταν οι βασικοί ένοχοι πίσω από τη σοβαρή γνωστική εξασθένηση που χαρακτηρίζει τη νόσο.
Όμως μια νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, που δημοσιεύτηκε στις 11 Ιουλίου στο περιοδικό Science Advances, εντόπισε πάνω από 200 άλλες δυσλειτουργικές πρωτεΐνες σε εγκεφάλους ποντικών, οι οποίες φαίνεται να επιβαρύνουν περαιτέρω τη γνωστική λειτουργία και να επιταχύνουν την απώλεια μνήμης.
Πρόκειται για πρωτεΐνες που έχουν διπλωθεί με λανθασμένο τρόπο, δηλαδή δεν έχουν λάβει τη σωστή μορφή τους. Οι ερευνητές εξηγούν πως αυτές οι κρυφές πρωτεΐνες δεν σχηματίζουν μεγάλες μάζες όπως οι αμυλοειδείς, γεγονός που τις καθιστά δυσκολότερες στον εντοπισμό. Παρ’ όλα αυτά, ενδέχεται να παρεμβαίνουν σημαντικά στη λειτουργία του εγκεφάλου.
Οι αμυλοειδείς είναι μεγάλες, δύσμορφες και εύκολα ορατές στο μικροσκόπιο, γι’ αυτό και έχουν προσελκύσει όλη την προσοχή μέχρι τώρα, δήλωσε στη Daily Mail ο επικεφαλής της μελέτης, Δρ Στίβεν Φρίντ. Όμως η έρευνά μας δείχνει ότι είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου.
Οι ερευνητές ανέλυσαν περισσότερους από 2.500 τύπους πρωτεϊνών στον ιππόκαμπο όλων των πειραματόζωων – την περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη χωρική μνήμη και τη μάθηση – και εντόπισαν πάνω από 200 λανθασμένα διπλωμένες πρωτεΐνες στα ποντίκια με γνωστική εξασθένηση. Αντίθετα, στις περιπτώσεις που τα ζώα παρέμειναν πνευματικά υγιή, οι ίδιες πρωτεΐνες διατήρησαν τη φυσιολογική τους μορφή.
Πιστεύουμε ότι πολλές πρωτεΐνες μπορούν να διπλωθούν λανθασμένα, να μην σχηματίσουν αμυλοειδείς πλάκες και παρ’ όλα αυτά να είναι επιβλαβείς, ανέφερε ο Φρίντ.
Ανοίγει ο δρόμος για νέες θεραπείες
Η νόσος Αλτσχάιμερ αποτελεί τη συχνότερη μορφή άνοιας και πλήττει κυρίως άτομα άνω των 65 ετών. Ο καθηγητής Νευρολογίας του UCLA, Δρ Κιθ Βόσελ, επισημαίνει πως χρειάζεται επιπλέον έρευνα για να διαπιστωθεί αν οι ίδιες λανθασμένα διπλωμένες πρωτεΐνες εμπλέκονται και στη νόσο Αλτσχάιμερ στον άνθρωπο, καθώς η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε πειραματόζωα.
Είναι μια προοδευτική έρευνα, αλλά σίγουρα ενισχύει τη βάση γνώσεων που διαθέτουμε, ανέφερε στη Daily Mail.
Για να επιβεβαιωθεί αν αυτές οι αλλαγές συμβαίνουν και στους ανθρώπινους εγκεφάλους, ο Δρ Βόσελ εξηγεί πως θα απαιτηθούν μελέτες σε ιστούς μετά θάνατον ή σε χειρουργικά αφαιρεθέντες ιστούς του ιππόκαμπου.
Αυτός είναι ουσιαστικά ο μόνος τρόπος να αξιολογηθεί άμεσα, τονίζει και σημειώνει πως τα ευρήματα ενδέχεται να ανοίξουν το δρόμο για εντελώς νέες θεραπείες και στόχους αντιμετώπισης της νόσου, η οποία προς το παρόν δεν έχει θεραπεία.
Πώς προκαλείται η νόσος Αλτσχάιμερ
Η νόσος Αλτσχάιμερ θεωρείται αποτέλεσμα της δημιουργίας πλακών αμυλοειδούς και σπειρών ταυ στον εγκέφαλο, που καταστρέφουν τα εγκεφαλικά κύτταρα. Οι πλάκες και οι σπείρες σχηματίζονται όταν οι πρωτεΐνες αμυλοειδούς διπλώνονται λάθος και κολλούν μεταξύ τους (πλάκες) και όταν οι ταυ πρωτεΐνες περιστρέφονται και μπλέκονται (σπείρες). Αυτά τα τοξικά συσσωματώματα εμποδίζουν τη σωστή λειτουργία των νευρώνων.
Λόγω της λανθασμένης μορφής τους, οι εσφαλμένα διπλωμένες πρωτεΐνες δεν μπορούν να εκτελέσουν τις απαραίτητες λειτουργίες μέσα στο κύτταρο, με αποτέλεσμα να το βλάπτουν. Μακροπρόθεσμα, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε γνωστική εξασθένηση, απώλεια μνήμης και μυϊκή δυσλειτουργία. Αν η βλάβη συνεχιστεί, προκαλεί μόνιμες αλλοιώσεις στον εγκέφαλο που οδηγούν στη νόσο Αλτσχάιμερ.
Καθώς η ασθένεια εξελίσσεται, οι ασθενείς χάνουν την ικανότητα να μιλούν, να αυτοεξυπηρετούνται ή ακόμα και να αντιδρούν στο περιβάλλον τους.
Τα επόμενα βήματα
Η ερευνητική ομάδα σκοπεύει τώρα να μελετήσει τα ευρήματα υπό υψηλής ανάλυσης μικροσκόπια για να αποκτήσει σαφέστερη εικόνα των μοριακών παραμορφώσεων.
Πολλοί από εμάς έχουμε δει κάποιον δικό μας άνθρωπο να χάνει σταδιακά τη δυνατότητα να κάνει απλά καθημερινά πράγματα που απαιτούν πνευματική διαύγεια, είπε ο Φρίντ. Κατανοώντας τι συμβαίνει φυσικά στον εγκέφαλο, ίσως φτάσουμε σε καλύτερες θεραπείες και προληπτικά μέτρα.
newsbeast