Τη δημιουργία δικών της θαλάσσιων πάρκων σχεδιάζει η Τουρκία, στον απόηχο της ελληνικής ανακοίνωσης για την ανακήρυξη δύο προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών (μίας στο Ιόνιο και μίας στο Αιγαίο), σύμφωνα με τηλεγράφημα του πρακτορείου Anadolu.
Το δημοσίευμα κινείται στη γνωστή ρητορική αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας, μεταφέροντας δηλώσεις «αρμόδιων πηγών» που υποστηρίζουν πως οι ελληνικές πρωτοβουλίες «δεν έχουν νομική ισχύ για την Τουρκία», επικαλούμενες τα «σύνθετα ζητήματα στο Αιγαίο» και την «υπό αμφισβήτηση κυριαρχία σε γεωμορφώματα».
«Πρόκληση» και «απόπειρα αλλαγής του status quo»
Το Anadolu αναφέρει πως η πρώτη τουρκική μελέτη για θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό έχει ήδη δημοσιευθεί και πως, σύμφωνα με το τουρκικό ΥΠΕΞ, η ελληνική ανακήρυξη θεωρείται πρόκληση.
Παράλληλα, τονίζεται ότι η Άγκυρα έχει καταθέσει τον δικό της «Χάρτη Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού» στην πλατφόρμα IOC-UNESCO, προσδίδοντάς του, όπως υποστηρίζει, διεθνές κύρος.
Τούρκοι αξιωματούχοι χαρακτηρίζουν την κίνηση της Ελλάδας ως «απόπειρα μεταβολής του status quo στο Αιγαίο», ενώ προειδοποιούν πως πρέπει να διαφυλαχθούν η ελευθερία ναυσιπλοΐας και τα δικαιώματα της Τουρκίας, ιδίως στις «ημίκλειστες θάλασσες» όπως το Αιγαίο.
«Δεν αποδεχόμαστε τετελεσμένα»
Στο ίδιο μήκος κύματος, τουρκικές πηγές δηλώνουν πως η Άγκυρα δεν αποδέχεται ούτε πρόκειται να αποδεχθεί τετελεσμένα σε περιοχές «αμφισβητούμενης γεωγραφικής κυριαρχίας».
Επιπλέον, διαμηνύουν ότι «οποιαδήποτε ενέργεια που θα μπορούσε να επηρεάσει το νομικό καθεστώς στο Αιγαίο ή να πλήξει τουρκικά συμφέροντα δεν θα μείνει αναπάντητη».
Όπως αναφέρεται, οι κινήσεις της Ελλάδας παρακολουθούνται στενά από τις τουρκικές αρχές, οι οποίες εξετάζουν την πιθανότητα αντίστοιχων παρεμβάσεων και σε άλλες περιοχές, όπως η Μεσόγειος, η Μαύρη Θάλασσα και η Θάλασσα του Μαρμαρά.
Σύμφωνα με το Anadolu, «επόμενο βήμα εκτιμάται πως θα είναι η επίσημη ανακήρυξη των τουρκικών θαλάσσιων πάρκων».
Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα: Ποιες περιοχές περιλαμβάνουν σε Ιόνιο και Αιγαίο (χάρτες)
Τους χάρτες των Εθνικών Θαλασσίων Πάρκων στο Ιόνιο και στο Νότιο Αιγαίο, συγκεκριμένα στις νότιες Κυκλάδες, έδωσε στη δημοσιότητα το Γραφείο του Πρωθυπουργού, μετά τη δέσμευση υλοποίησής τους από τον Κυριάκο Μητσοτάκη τον Απρίλιο του περασμένου έτους, κατά την 9η Διεθνή Διάσκεψη για τους Ωκεανούς που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα.
Εντός των Εθνικών Θαλασσίων Πάρκων θα απαγορευθεί πλήρως η αλιεία με μηχανότρατα, ενώ προβλέπονται πρόσθετα μέτρα και περιορισμοί για την αποτελεσματική προστασία των πλέον ευάλωτων οικοτόπων και ειδών. Η εφαρμογή των σχετικών μέτρων θα επιτηρείται με την χρήση ολοκληρωμένου συστήματος παρακολούθησης και εποπτείας από τον ΟΦΥΠΕΚΑ.
Τα όρια προσδιορίστηκαν μετά από αντίστοιχες Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ), οι οποίες τίθενται σήμερα σε δημόσια διαβούλευση, σύμφωνα με την εθνική και ενωσιακή νομοθεσία με κριτήριο την οικολογική και περιβαλλοντική τους αξία. Τα δύο πάρκα περιλαμβάνουν και ενοποιούν διάσπαρτες προστατευόμενες περιοχές που ανήκουν ήδη ή είναι υπό ένταξη στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000.
Το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Νοτίου Αιγαίου 1 – Νότιες Κυκλάδες περιλαμβάνει 18 υφιστάμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000 και το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ιονίου 24 περιοχές. Τα πάρκα είναι συνεκτικά και γεωγραφικά προσδιορισμένα, προκειμένου να μπορούν να επιτηρούνται και να είναι εφικτή η αποτελεσματική διαχείρισή τους με σκοπό την ουσιαστική προστασία τους.
Δημόσια Διαβούλευση για τα Εθνικά θαλάσσια Πάρκα Ιονίου και Νοτίου Αιγαίου 1- Νότιες Κυκλάδες
1.Τι είναι τα Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα;
Τα θαλάσσια πάρκα είναι δίκτυα διασυνδεδεμένων προστατευόμενων περιοχών. Η δημιουργία τους προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις μεμονωμένες προστατευόμενες περιοχές, κυρίως λόγω της ολιστικής οικολογικής, διοικητικής και κοινωνικοοικονομικής προσέγγισης. Σκοπός τους είναι η διατήρηση της μοναδικής βιοποικιλότητας, η προστασία και η αποκατάσταση των οικοτόπων και η προώθηση της εκπαίδευσης και της ευαισθητοποίησης σχετικά με τη θαλάσσια φύση.
Υπενθυμίζεται ότι η δημιουργία των Εθνικών Θαλασσίων Πάρκων εξαγγέλθηκε, ανάμεσα στις άλλες δεσμεύσεις που ανέλαβε η Ελλάδα, από τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη τον Απρίλιο του 2024, κατά την 9η Διεθνή Διάσκεψη για τους Ωκεανούς που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα. Στην 3η Διάσκεψη του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς που πραγματοποιήθηκε στη Νίκαια στις 9 Ιουνίου ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε τη δημιουργία του Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου Ιονίου και του Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου Νοτίου Αιγαίου 1- Νότιες Κυκλάδες, το οποίο αποτελεί το πρώτο βήμα σχεδιασμού και υλοποίησης Εθνικών Θαλασσίων Πάρκων στο Αιγαίο.
2. Τι αλλάζει πρακτικά με τη θεσμοθέτηση των Εθνικών Θαλασσίων Πάρκων;
Τα Πάρκα θεσμοθετούνται με γνώμονα αυστηρά περιβαλλοντικά κριτήρια, την επίτευξη χωρικής ενότητας και κατά συνέπεια τη διευκόλυνση της ολοκληρωμένης και ουσιαστικής διαχείρισής τους. Ο χώρος αντιμετωπίζεται με ενιαίο τρόπο και δίνει τη δυνατότητα ορθότερης ρύθμισης των επιτρεπόμενων χρήσεων και δραστηριοτήτων.
Στα Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα θα απαγορευθεί πλήρως η αλιεία με μηχανότρατα, ενώ προβλέπονται πρόσθετα μέτρα και περιορισμοί για την αποτελεσματική προστασία των πλέον ευάλωτων οικοτόπων και ειδών. Η εφαρμογή των σχετικών μέτρων θα επιτηρείται με την χρήση ολοκληρωμένου συστήματος παρακολούθησης και εποπτείας από τον ΟΦΥΠΕΚΑ (περιλαμβάνει, drones, ραντάρ, δορυφορικές εικόνες, κ.ά) σε συνεργασία με τις κατά τόπους λιμενικές αρχές.
3. Ποιος είναι ο στόχος της θεσμοθέτησης των δύο Εθνικών Θαλασσίων Πάρκων;
α) η ανάδειξη και τεκμηρίωση της μοναδικής σε παγκόσμια κλίμακα οικολογικής και επιστημονικής αξίας της πολυνησίας του Νοτίου Αιγαίου και του Ιονίου, β) η προστασία και διαχείριση των πολύτιμων οικοσυστημάτων και ειδών τους, τόσο στον χερσαίο όσο και στον θαλάσσιο χώρο, γ) η συμβατή με την προστασία του περιβάλλοντος, βιώσιμη διατήρηση ή/και επαναφορά ανθρώπινων δραστηριοτήτων, ώστε να διασφαλιστεί η διαχρονική αναγνώριση της περιοχής εντός και εκτός συνόρων ως πολύτιμο στοιχείο της παγκόσμιας φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.
4. Με ποια διαδικασία προσδιορίστηκαν τα όρια των Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων;
Τα όρια προσδιορίστηκαν μετά από αντίστοιχες Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ), οι οποίες τίθενται σήμερα σε δημόσια διαβούλευση, σύμφωνα με την εθνική και ενωσιακή νομοθεσία με κριτήριο την οικολογική και περιβαλλοντική τους αξία. Τα δύο πάρκα περιλαμβάνουν και ενοποιούν διάσπαρτες προστατευόμενες περιοχές που ανήκουν ήδη ή είναι υπό ένταξη στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000. Το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Νοτίου Αιγαίου 1 – Νότιες Κυκλάδες περιλαμβάνει 18 υφιστάμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000 και το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ιονίου 24 περιοχές. Τα πάρκα είναι συνεκτικά και γεωγραφικά προσδιορισμένα, προκειμένου να μπορούν να επιτηρούνται και να είναι εφικτή η αποτελεσματική διαχείρισή τους με σκοπό την ουσιαστική προστασία τους.
Η έκτασή τους μάλιστα υπερβαίνει τις αρχικές εξαγγελίες του Πρωθυπουργού στο 9ο Our Ocean Conference. Αυτές προέβλεπαν θαλάσσια πάρκα συνολικής έκτασης 22.000 km2 (14.000 km2 στο Ιόνιο και 8.000 km2 στο Νότιο Αιγαίο). Σήμερα, με βάση τις αντίστοιχες ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες, η έκταση αυξήθηκε κατά 25% και αγγίζει περίπου τα 27.500 km2 (περί τα 18.000 km2 και 9.500 km2 αντίστοιχα).
5. Γιατί το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Νοτίου Αιγαίου 1 – Νότιες Κυκλάδες; Γιατί επιλέχθηκαν αυτές και όχι άλλες περιοχές; Γιατί δεν επεκτείνετε και σε άλλες περιοχές του Αιγαίου;
ΟΙ Νότιες Κυκλάδες προτεραιοποιούνται ως το πρώτο στάδιο υλοποίησης επειδή είναι το πιο ευαίσθητο περιβαλλοντικά οικοσύστημα. Η περιοχή του Πάρκου συμπεριλαμβάνει ένα πολύ σημαντικό οικολογικά τμήμα του Αιγαίου, το οποίο ταυτόχρονα δέχεται ισχυρές πιέσεις λόγω κυρίως του τουρισμού.
Το Πάρκο καθορίστηκε με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια. Μάλιστα, η έκτασή του υπερβαίνει τις δεσμεύσεις που είχαν αναληφθεί κατά τις εξαγγελίες στο Our Ocean Conference.
Πρόκειται για άσκηση με μεγάλη περιβαλλοντική και τεχνική δυσκολία, η οποία πρέπει ταυτόχρονα να είναι οικολογικά συνεκτική, αλλά και να πληροί τις προϋποθέσεις για την αποτελεσματική διαχείριση, επιτήρηση και προστασία του Πάρκου.
Προχωράμε σταδιακά στην εφαρμογή με την πρώτη φάση στις Κυκλάδες. Θα ακολουθήσει η επόμενη φάση. Υπενθυμίζεται ότι στο Βόρειο Αιγαίο υπάρχει ήδη το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο της Αλοννήσου.
6. Γιατί το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ιονίου;
Η περιοχή έκτασης του Πάρκου είναι καίριας σημασίας για πολλά είδη θαλάσσιων θηλαστικών που χρησιμοποιούν την Ελληνική Τάφρο του Ιονίου ως κύρια περιοχή διαβίωσης και απειλούνται από ανθρωπογενείς πιέσεις όπως οι συγκρούσεις με πλοία και ο υποθαλάσσιος θόρυβος.
Η συνολική έκταση του Πάρκου είναι περίπου 18.000 km2.
7. Ποια είναι τα επόμενα βήματα;
Οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ) των Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων τίθενται σήμερα σε δημόσια διαβούλευση μέχρι τις 22 Σεπτεμβρίου. Αμέσως μετά, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα προχωρήσει σε επεξεργασία των σχολίων της διαβούλευσης και τη σύνταξη του σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος, με στόχο την κατάθεσή του στο ΣτΕ μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου. Με την ολοκλήρωση της νομικής επεξεργασίας από το ΣτΕ και τη δημοσίευση των Προεδρικών Διαταγμάτων ολοκληρώνεται η θεσμοθέτηση των δύο πάρκων.
8. Πότε θα προχωρήσετε στην επόμενη φάση στο Αιγαίο;
Το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αιγαίου 1 – Νότιες Κυκλάδες είναι η πρώτη φάση ενός μεγάλου εγχειρήματος που αφορά περιοχές ολόκληρου του Αιγαίου. Όταν ολοκληρωθεί η υλοποίηση αυτού του σταδίου, θα ακολουθήσουν τα επόμενα.
Τουρκία: «Οι μονομερείς ενέργειες στο Αιγαίο να αποφεύγονται»
«Θα πρέπει να αποφεύγονται μονομερείς ενέργειες σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες όπως το Αιγαίο και τη Μεσόγειο», αναφέρει το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, απαντώντας στην εξαγγελία Μητσοτάκη για τη δημιουργία των νέων Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων σε Ιόνιο και Αιγαίο.
Η Τουρκία υποστηρίζει ότι τα Θαλάσσια Πάρκα «δεν θα έχουν κανένα νομικό αποτέλεσμα στο πλαίσιο των αλληλένδετων προβλημάτων του Αιγαίου μεταξύ των δύο χωρών» και προαναγγέλλει, παράλληλα, ότι τις προσεχείς ημέρες θα ανακοινώσει τα σχέδιά της για την προστασία του περιβάλλοντος στις θαλάσσιες περιοχές της.
Η ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ έχει ως εξής:
«Στις 21 Ιουλίου 2025 η Ελλάδα ανακοίνωσε δύο θαλάσσια πάρκα, το ένα στο Αιγαίο Πέλαγος και το άλλο στο Ιόνιο Πέλαγος.
Αμέσως μετά την εξαγγελία αυτής της πρωτοβουλίας από την Ελλάδα πέρυσι, το υπουργείο μας εξέδωσε ανακοίνωση στις 9 Απριλίου 2024 στην οποία επαναλαμβάνει ότι τα θαλάσσια πάρκα που θα κηρυχθούν στο Αιγαίο δεν θα έχουν κανένα νομικό αποτέλεσμα στο πλαίσιο των αλληλένδετων προβλημάτων του Αιγαίου μεταξύ των δύο χωρών, συμπεριλαμβανομένων συγκεκριμένων γεωγραφικών σχηματισμών των οποίων η κυριότητα δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συνθήκες. Τα ζητήματα που έχουν καταγραφεί στην εν λόγω δήλωση εξακολουθούν να ισχύουν και σήμερα.
Θα πρέπει να αποφεύγονται μονομερείς ενέργειες σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες όπως το Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Το διεθνές ναυτικό δίκαιο ενθαρρύνει τη συνεργασία, μεταξύ άλλων και σε περιβαλλοντικά θέματα, μεταξύ των παράκτιων κρατών στις κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες. Σε αυτό το πλαίσιο, θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε ότι η Τουρκία είναι πάντα έτοιμη να συνεργαστεί με την Ελλάδα ως ένα από τα δύο παράκτια κράτη στο Αιγαίο Πέλαγος.
Από την άλλη πλευρά, θα θέλαμε με την ευκαιρία αυτή να επαναλάβουμε ότι οι προσπάθειες εκμετάλλευσης παγκόσμιων αξιών, όπως η προστασία του περιβάλλοντος στο πλαίσιο των αλληλένδετων θεμάτων του Αιγαίου και το καθεστώς ορισμένων νησιών, νησίδων και βραχονησίδων των οποίων η κυριαρχία δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συνθήκες, δεν θα αποφέρουν σήμερα κανένα αποτελέσματα, όπως και στο παρελθόν.
Τις προσεχείς ημέρες η Τουρκία θα ανακοινώσει τα σχέδιά της για την προστασία του περιβάλλοντος στις θαλάσσιες περιοχές της.
Η Τουρκία διατηρεί τη θέση της ότι πρέπει να υιοθετηθεί μια ειλικρινής και συνολική προσέγγιση για την επίλυση των ζητημάτων με βάση το διεθνές δίκαιο, την ισότητα και την καλή γειτονία, στο πλαίσιο της Διακήρυξης των Αθηνών για τις Φιλικές Σχέσεις και την Καλή Γειτονία, της 7ης Δεκεμβρίου 2023, η οποία δίνει προτεραιότητα στον διάλογο και τη συνεργασία και αντικατοπτρίζει το πνεύμα που και οι δύο πλευρές επιθυμούν να διατηρήσουν στις τουρκο-ελληνικές σχέσεις».
Απάντηση ΥΠΕΞ: Το νομικό καθεστώς στο Αιγαίο είναι ξεκάθαρο
Τη δική του απάντηση δίνει, μετά τον Παύλο Μαρινάκη, και το υπουργείο Εξωτερικών στο αντίστοιχο της Τουρκίας για τα όσα αναφέρει σε ανακοίνωσή του για την εξαγγελία του Κυριάκου Μητσοτάκη για δημιουργία Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων σε Ιόνιο και Αιγαίο.
Το ΥΠΕΞ ξεκαθαρίζει πως «το νομικό καθεστώς στο Αιγαίο είναι ξεκάθαρο» και πως «η ελληνική κυριαρχία στην περιοχή αυτή ορίζεται σαφώς και οριστικώς από διεθνή συμβατικά κείμενα».
Καταλήγοντας, το ΥΠΕΞ σημειώνει: «Η άσκηση των δικαιωμάτων που απορρέουν από την ελληνική κυριαρχία δεν αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης».
Αναλυτικά η ανακοίνωση:
«Η καθιέρωση των Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων στο Ιόνιο και στο Αιγαίο Πέλαγος γίνεται με αμιγώς περιβαλλοντικά κριτήρια σε περιοχές ελληνικής κυριαρχίας.
Αναφορές σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες είναι εντελώς ανεδαφικές.
Το νομικό καθεστώς στο Αιγαίο είναι ξεκάθαρο. Η ελληνική κυριαρχία στην περιοχή αυτή ορίζεται σαφώς και οριστικώς από διεθνή συμβατικά κείμενα.
Η Ελλάδα τάσσεται παγίως υπέρ του διαλόγου με την Τουρκία, με στόχο τη διευθέτηση της μοναδικής ελληνοτουρκικής διαφοράς, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, αυτή της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ των δύο χωρών.
Η άσκηση των δικαιωμάτων που απορρέουν από την ελληνική κυριαρχία δεν αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης.