Η κατανάλωση κρέατος αυξάνεται παγκοσμίως, όμως ταυτόχρονα ανεβαίνουν και οι φυτικές, χορτοφαγικές και vegan επιλογές. Οι δύο μεγάλοι λόγοι; Η υγεία (ιδίως ο κίνδυνος από κόκκινο/επεξεργασμένο κρέας) και το περιβάλλον (υψηλότερο αποτύπωμα από ζωικά προϊόντα). Ένας τρίτος παράγοντας που μπαίνει δυνατά στη συζήτηση είναι το μικροβίωμα του εντέρου — ο «αόρατος» σύμμαχος που επηρεάζει πέψη, ανοσία, μεταβολισμό και ακόμη και διάθεση.
Τι βρήκε η νέα έρευνα για το μικροβίωμα
Μια πρόσφατη μελέτη στο Nature Microbiology ανέλυσε τα εντερικά μικροβιώματα πάνω από 21.000 ανθρώπων από ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο και Ιταλία, οι οποίοι δήλωσαν ότι τρώνε είτε vegan, είτε χορτοφαγικά, είτε παμφάγα (ζωικές και φυτικές τροφές μαζί). Τα βασικά ευρήματα:
- Ποιότητα και ποικιλία της διατροφής (και όχι μόνο η «ετικέτα» vegan/χορτοφαγική/παμφάγα) φαίνεται να διαμορφώνουν τη δομή του μικροβιώματος.
- Οι παμφάγοι είχαν υψηλότερες συγκεντρώσεις βακτηρίων που σχετίζονται με την πέψη κρέατος και με αυξημένο κίνδυνο φλεγμονωδών νόσων του εντέρου και καρκίνου παχέος εντέρου (π.χ. Ruminococcus torques, Bilophila wadsworthia). Αυτό δεν σημαίνει ότι όσοι τα έχουν θα νοσήσουν, αλλά αποτελεί δείκτη κινδύνου που συνάδει με όσα γνωρίζουμε για το κόκκινο κρέας.
- Σε vegans/χορτοφάγους ανιχνεύθηκαν περισσότερα ωφέλιμα βακτήρια (κυρίως Bacteroides και Firmicutes) που παράγουν λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας (όπως βουτυρικό), τα οποία συνδέονται με μειωμένη φλεγμονή και καλύτερη υγεία του εντέρου.
- Η «ποικιλότητα» ως απλός αριθμός ειδών δεν αρκεί: σημασία έχει ποια μικρόβια κυριαρχούν (ωφέλιμα ή επιβαρυντικά).
- Οι δείκτες μικροβιώματος vegans/χορτοφάγων συσχετίστηκαν με ευνοϊκότερους καρδιομεταβολικούς δείκτες σε σχέση με τους παμφάγους.
- Με απλά λόγια: όσο περισσότερες ολόκληρες φυτικές τροφές και ίνα τρως —και όσο μεγαλύτερη ποικιλία— τόσο καλύτερα «ταΐζεις» τα σωστά μικρόβια.
Γιατί μετρά η ποικιλία φυτικών τροφών
Διαφορετικές φυτικές ίνες «εκπαιδεύουν» διαφορετικά ωφέλιμα μικρόβια. Όταν τρως πολλές και διαφορετικές φυτικές πηγές (όσπρια, λαχανικά, φρούτα, ξηρούς καρπούς/σπόρους, δημητριακά ολικής), το μικροβίωμα:
- παράγει περισσότερα αντιφλεγμονώδη μεταβολίτες,
- στηρίζει καλύτερα τον εντερικό φραγμό,
- «κουμπώνει» θετικά σε δείκτες σακχάρου, λιπιδίων και βάρους.
- Vegan διατροφή: τι είναι και ποια τα οφέλη/προσοχές
Η vegan διατροφή αποκλείει κρέας, ψάρι, γαλακτοκομικά, αυγά, μέλι. Βασίζεται σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά, ξηρούς καρπούς, σπόρους, φυτικά έλαια.
Θρεπτικά που θέλουν προσοχή (και λύσεις):
- B12: δεν υπάρχει φυσικά στα φυτά → χρειάζονται εμπλουτισμένα τρόφιμα ή συμπλήρωμα.
- Πρωτεΐνη: όσπρια, τόφου/τέμπε, κινόα, ξηροί καρποί/σπόροι.
- Σίδηρος (μη-αιμικός): φακές, φασόλια, σπανάκι, εμπλουτισμένα δημητριακά (μαζί με βιταμίνη C για καλύτερη απορρόφηση).
- Ασβέστιο: εμπλουτισμένα φυτικά ροφήματα, τόφου (με θειικό ασβέστιο), μπρόκολο, αμύγδαλα.
- Ωμέγα-3 (ALA): λιναρόσπορος, chia, καρύδια (προαιρετικά άλγης-DHA).
- Ψευδάργυρος: όσπρια, ολικής, ξηροί καρποί.
Με σωστό σχεδιασμό και, όπου απαιτείται, στοχευμένα συμπληρώματα, η vegan διατροφή μπορεί να καλύψει πλήρως τις ανάγκες. Το «μυστικό» είναι οι ολόκληρες τροφές και η ποικιλία, όχι τα υπερ-επεξεργασμένα «φυτικά» υποκατάστατα.
Ό,τι είναι καλό για το σώμα σου είναι —σχεδόν πάντα— καλό και για το έντερό σου. Επένδυσε στην ποικιλία, τις ολόκληρες τροφές και τη συνέπεια. Αν έχεις ειδικές ανάγκες ή παθήσεις, μίλησε με διαιτολόγο/γαστρεντερολόγο για εξατομίκευση.
Διαβάστε ακόμα: Τι προκαλεί το 99% των εμφραγμάτων και εγκεφαλικών, σύμφωνα με μεγάλη μελέτη