Το παραμιλητό στον ύπνο –ή υπνολαλία– είναι πιο συχνό απ’ όσο νομίζεις. Δες γιατί μιλάς στον ύπνο σου, πότε θεωρείται φυσιολογικό και πότε χρειάζεται να απευθυνθείς σε γιατρό.
Αν έχεις ξυπνήσει ποτέ μέσα στη νύχτα ακούγοντας τον σύντροφό σου να μιλάει μόνος του, ή αν σου έχουν πει ότι μιλάς εσύ στον ύπνο σου, δεν είσαι μόνος. Το παραμιλητό στον ύπνο –γνωστό και ως υπνολαλία– είναι ένα φαινόμενο που απασχολεί εκατομμύρια ανθρώπους και μπορεί να είναι από αθώο και αστείο μέχρι ενοχλητικό ή και λίγο τρομακτικό.
Οι περισσότεροι δεν θυμούνται τίποτα το επόμενο πρωί, ενώ άλλοι αρνούνται ότι μιλούν στον ύπνο τους. Ας δούμε τι λένε οι ειδικοί για το φαινόμενο, γιατί συμβαίνει και πότε χρειάζεται να ζητήσεις ιατρική βοήθεια.
Τι είναι το παραμιλητό στον ύπνο
Η υπνολαλία είναι μια παραϋπνία, δηλαδή μια ασυνήθιστη συμπεριφορά που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια του ύπνου. Μπορεί να περιλαμβάνει ψιθύρους, ασυναρτησίες, ακόμη και ολοκληρωμένες προτάσεις ή διαλόγους.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η ομιλία μπορεί να εμφανιστεί σε όλα τα στάδια του ύπνου – τόσο στο REM στάδιο (όνειρα) όσο και στο μη-REM, όταν ο εγκέφαλος “κατεβάζει στροφές”.
Στα πρώτα στάδια (1 και 2 του μη-REM), η ομιλία είναι πιο καθαρή και κατανοητή. Όσο όμως ο ύπνος βαθαίνει, γίνεται πιο δύσκολη η άρθρωση και συχνά μοιάζει με μουρμουρητό ή βογκητό.
Γιατί μιλάμε στον ύπνο μας
Η επιστήμη δεν έχει δώσει ακόμη μια απόλυτα ξεκάθαρη απάντηση. Οι πιο πιθανοί λόγοι όμως περιλαμβάνουν:
Γενετική προδιάθεση: Αν κάποιος από την οικογένειά σου παραμιλά, είναι πιθανότερο να το κάνεις κι εσύ.
Έλλειψη ύπνου ή κακή ποιότητα ύπνου: Όταν δεν ξεκουράζεσαι αρκετά, οι “διακόπτες” ύπνου–εγρήγορσης του εγκεφάλου δεν λειτουργούν σωστά.
Άγχος και στρες: Ο ψυχικός φόρτος συχνά προκαλεί πιο ρηχό ύπνο, αυξάνοντας τις πιθανότητες να μιλήσεις.
Υπερκόπωση, αλκοόλ ή φάρμακα: Μπορούν να διαταράξουν τον κύκλο του ύπνου και να προκαλέσουν επεισόδια υπνολαλίας.
Ιατρικές καταστάσεις: Η υπνική άπνοια, η κατάθλιψη ή ο πυρετός μπορεί να συμβάλλουν στην εμφάνισή της.
Τα παιδιά παραμιλούν πολύ πιο συχνά από τους ενήλικες, κυρίως επειδή περνούν περισσότερο χρόνο στον βαθύ ύπνο. Στους περισσότερους, η συνήθεια αυτή μειώνεται με την ηλικία.
Στάδια και σοβαρότητα
Οι ειδικοί χωρίζουν την υπνολαλία ανάλογα με τη συχνότητα και το βάθος του ύπνου:
- Ήπια: Λιγότερο από μία φορά τον μήνα.
- Μέτρια: Μία φορά την εβδομάδα, χωρίς να ενοχλεί ιδιαίτερα τους γύρω.
- Σοβαρή: Καθημερινά επεισόδια που μπορεί να διαταράσσουν τον ύπνο των άλλων στο δωμάτιο.
Στα αρχικά στάδια του ύπνου η ομιλία μπορεί να είναι πλήρως κατανοητή — ενώ στον βαθύ ύπνο συνήθως ακούγονται ήχοι χωρίς νόημα ή μικρές φράσεις.
Πότε να απευθυνθείς σε γιατρό
Το περιστασιακό παραμιλητό δεν είναι ανησυχητικό. Ωστόσο, είναι καλό να μιλήσεις σε γιατρό εάν:
- τα επεισόδια είναι πολύ συχνά,
- διαταράσσουν τον ύπνο σου ή του συντρόφου σου,
- νιώθεις υπερβολική υπνηλία μέσα στη μέρα,
- ή ξεκινάς να παραμιλάς ξαφνικά μετά τα 25.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η υπνολαλία μπορεί να συνδέεται με άλλες διαταραχές του ύπνου, όπως η υπνοβασία ή η υπνική άπνοια, οπότε μια μελέτη ύπνου μπορεί να βοηθήσει να εντοπιστεί το πρόβλημα.
Τι μπορείς να κάνεις
Δεν υπάρχει φαρμακευτική θεραπεία, αλλά υπάρχουν μικρές αλλαγές που μειώνουν τα επεισόδια:
- Απόφυγε το αλκοόλ και τα βαριά γεύματα πριν τον ύπνο.
- Δημιούργησε ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου και χαλάρωσης.
- Κράτα το δωμάτιο δροσερό, σκοτεινό και ήσυχο.
Εάν ενοχλείται ο σύντροφός σου, μπορείτε να δοκιμάσετε ωτοασπίδες ή συσκευή «λευκού ήχου».
Η ομιλία στον ύπνο είναι μια σχεδόν πάντα αβλαβής και αρκετά συχνή κατάσταση. Μπορεί να έρθει και να φύγει χωρίς λόγο, να κρατήσει λίγες μέρες ή χρόνια και να εξαφανιστεί μόνη της. Αν όμως τα επεισόδια γίνουν ενοχλητικά ή συνοδεύονται από κόπωση μέσα στη μέρα, αξίζει να συμβουλευτείς έναν ειδικό ύπνου — για να βεβαιωθείς ότι ο νυχτερινός σου διάλογος δεν κρύβει κάτι βαθύτερο.
Διαβάστε ακόμα: SOS για την έξαρση της γρίπης και του κορονοϊού – Τι ισχύει για τα εμβόλια