Ξεχάστε όσα ξέρατε για τα λιπαρά – τουλάχιστον τα «καλά»
Η επιστημονική κοινότητα αρχίζει να βλέπει με άλλο μάτι τη σχέση ανάμεσα στα λιπαρά και την εγκεφαλική λειτουργία.
Μια νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ έρχεται να ανατρέψει τις φοβίες γύρω από τα λιπαρά, δείχνοντας πως μια διατροφή πλούσια σε υγιεινά λιπαρά μπορεί να ενισχύσει τη γνωστική λειτουργία.
Τι έδειξε η έρευνα
Οι ερευνητές εξέτασαν δύο ομάδες ανθρώπων ηλικίας 40–65 ετών:
Η πρώτη κατανάλωνε δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά, όπως συνήθως συνιστάται.
Η δεύτερη ακολούθησε δίαιτα πλούσια σε μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά (ελαιόλαδο, ξηροί καρποί, αβοκάντο, ψάρια).
Μετά από 3 μήνες, η δεύτερη ομάδα παρουσίασε:
βελτιωμένη μνήμη εργασίας
καλύτερη συγκέντρωση
χαμηλότερα επίπεδα στρες
Ποια λιπαρά είναι «φίλοι» του εγκεφάλου;
✅ ΚΑΛΑ ΛΙΠΑΡΑ
Ελαιόλαδο
Αβοκάντο
Σαρδέλες, σολομός
Ξηροί καρποί
❌ ΚΑΚΑ ΛΙΠΑΡΑ
Τρανς λιπαρά (τηγανιτά, fast food)
Επεξεργασμένα έλαια (π.χ. φοινικέλαιο)
Βιομηχανικά σνακ
Βούτυρο σε υπερβολή
Ο εγκέφαλος αγαπά το λίπος – αλλά ποιο;
Ο εγκέφαλος αποτελείται κατά 60% από λίπος.
Τα «καλά» λιπαρά βοηθούν:
Στη μυελίνωση των νευρικών κυττάρων
Στην αντιοξειδωτική προστασία
Στην παραγωγή σεροτονίνης και ντοπαμίνης
Τι μπορείς να κάνεις στην πράξη:
Αντικατάστησε το βούτυρο με ελαιόλαδο
Βάλε αβοκάντο σε σαλάτες ή τοστ
Φάε λιπαρά ψάρια 2 φορές/εβδομάδα
Πρόσθεσε καρύδια ή αμύγδαλα ως σνακ
Extra tip:
Ο συνδυασμός υγιεινών λιπαρών + μειωμένων επεξεργασμένων υδατανθράκων δείχνει τη μεγαλύτερη θετική επίδραση στη διάθεση και τις πνευματικές επιδόσεις.
Συμπέρασμα:
Όχι, δεν είναι όλα τα λιπαρά εχθροί της υγείας. Αντίθετα, τα «έξυπνα λιπαρά» είναι τροφή για σκέψη – και για εγκεφαλική απόδοση.
«Πώς λειτουργεί; Όταν ακολουθείτε την κετογονική δίαιτα, το σώμα σας σταματά να χρησιμοποιεί τη γλυκόζη (σάκχαρο) και αρχίζει να καίει λίπος. Αυτό παράγει ουσίες που ονομάζονται κετονικά σώματα (ketone bodies), όπως το β-υδροξυβουτυρικό (beta-hydroxybutyrate, τα οποία γίνονται νέα πηγή ενέργειας για τον εγκέφαλο. Και τα οφέλη δεν περιορίζονται μόνο στην παροχή ενέργειας: τα κετονικά σώματα φαίνεται να προστατεύουν τα εγκεφαλικά κύτταρα και να μειώνουν τη φλεγμονή» εξηγεί η Δήμητρα Ευθυμιοπούλου Διαιτολόγος-Διατροφολόγος και συνεχίζει:
1. Πώς η Κετογονική Δίαιτα Προστατεύει τον Εγκέφαλο
Η κετογονική δίαιτα αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος λαμβάνει ενέργεια—χρησιμοποιεί λίπος αντί για σάκχαρο. Αυτό βοηθά με διάφορους τρόπους:
Αυξάνει την παραγωγή ενέργειας στα εγκεφαλικά κύτταρα
Μειώνει τη βλάβη που προκαλούν οξειδωτικά μόρια.
Καταπραΰνει τη φλεγμονή στον εγκέφαλο.
Υποστηρίζει την επιδιόρθωση και ανάπτυξη των εγκεφαλικών κυττάρων.
Βοηθά στη μνήμη και τη μάθηση μέσω αύξησης ωφέλιμων πρωτεϊνών όπως ο BDNF (Brain-Derived Neurotrophic Factor).
Αυτά τα αποτελέσματα είναι σημαντικά για καταστάσεις όπου τα ενεργειακά συστήματα του εγκεφάλου αποτυγχάνουν ή φλεγμαίνουν.
2. Νόσος Αλτσχάιμερ
Η νόσος Αλτσχάιμερ συχνά αποκαλείται «διαβήτης τύπου 3» επειδή ο εγκέφαλος γίνεται ανθεκτικός στην ινσουλίνη. Η κετογονική δίαιτα βοηθά παρέχοντας μια εναλλακτική πηγή ενέργειας στον εγκέφαλο—τα κετονικά σώματα.
Τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι:
Βελτιώνει τη λειτουργία των εγκεφαλικών κυττάρων παρακάμπτοντας το προβληματικό μονοπάτι μεταβολισμού της γλυκόζης.
Μπορεί να μειώσει τη συσσώρευση βλαβερών πρωτεϊνών (όπως η αμυλοειδής πρωτεΐνη βήτα και η πρωτεΐνη ταυ).
Οι άνθρωποι που ακολουθούν κετογονική δίαιτα συχνά βλέπουν βελτίωση στη μνήμη, τη λειτουργικότητα και την ποιότητα ζωής.
Η προσθήκη ειδικών λιπαρών, όπως τα τριγλυκερίδια μέσης αλυσίδας (medium-chain triglycerides, ενισχύει ακόμη περισσότερο τα αποτελέσματα.
3. Νόσος Πάρκινσον
Η νόσος Πάρκινσον χαρακτηρίζεται από απώλεια συγκεκριμένων εγκεφαλικών κυττάρων που παράγουν ντοπαμίνη. Επηρεάζονται επίσης τα μιτοχόνδρια—οι «γεννήτριες» ενέργειας των κυττάρων.
Η κετογονική δίαιτα μπορεί να βοηθήσει μέσω:
Μείωσης της φλεγμονής στον εγκέφαλο.
Προστασίας των κυττάρων που παράγουν ντοπαμίνη.
Βελτίωσης της παραγωγής ενέργειας και μείωσης του κυτταρικού στρες.
Ενίσχυσης της υγείας του εντέρου, η οποία συνδέεται με την υγεία του εγκεφάλου.
Μείωσης συμπτωμάτων όπως το άγχος και τα προβλήματα μνήμης.
Μερικοί ασθενείς που ακολούθησαν κετογονική δίαιτα σε συνδυασμό με φάρμακα όπως η L-DOPA είχαν ακόμη καλύτερα αποτελέσματα.
4. Νόσος Χάντινγκτον
Η νόσος του Χάντινγκτον είναι μια γενετική πάθηση που επηρεάζει την κίνηση και τη σκέψη. Αν και πιο σπάνια, έχει κοινά στοιχεία με την επιληψία και το Πάρκινσον.
Η κετογονική δίαιτα μπορεί να βοηθήσει:
Προστατεύοντας τα εγκεφαλικά κύτταρα και βελτιώνοντας τη χρήση ενέργειας.
Μειώνοντας τις κρίσεις, που εμφανίζονται και σε μερικούς ασθενείς με νόσο Χάντινγκτον.
Εξισορροπώντας τις χημικές ουσίες του εγκεφάλου (π.χ. αυξάνοντας το GABA, που ηρεμεί τον εγκέφαλο).
Μελέτες σε παιδιά με επιληψία δείχνουν ότι η κετογονική δίαιτα είναι ασφαλής και μπορεί να είναι ωφέλιμη σε παρόμοιες διαταραχές, όπως η νόσος Χάντινγκτον.
5. Πολλαπλή Σκλήρυνση
Η πολλαπλή σκλήρυνση είναι αυτοάνοση νόσος κατά την οποία το σώμα επιτίθεται στα δικά του νευρικά κύτταρα. Η κετογονική δίαιτα δείχνει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα:
Μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση της μυελίνης, του προστατευτικού καλύμματος των αξόνων των νευρώνων.
Μειώνει δείκτες νευρικής βλάβης στο αίμα.
Μειώνει τη φλεγμονή και βελτιώνει τη σύσταση του σώματος (π.χ. μειώνοντας το λίπος και διατηρώντας τη μυϊκή μάζα).
Μια παραλλαγή της δίαιτας που περιλαμβάνει μεσογειακά συστατικά και φυτικές ενώσεις μπορεί να είναι ακόμη πιο αποτελεσματική για την πολλαπλή σκλήρυνση.