Η Γέννηση του Χριστού αποτελεί το κομβικό σημείο της παγκόσμιας ιστορίας, εκεί όπου ο χρόνος χωρίζεται σε «πριν» και «μετά». Στην καρδιά αυτού του γεγονότος βρίσκεται η Παναγία, μια μορφή που εδώ και αιώνες προκαλεί δέος, πίστη αλλά και ερωτήματα. Ένα από τα πιο συζητημένα είναι και το πιο ανθρώπινο: πόσο χρονών ήταν η Μαρία όταν γέννησε τον Ιησούς Χριστός;
Η απάντηση δεν είναι απλή, ούτε απόλυτη. Οι πηγές σιωπούν ως προς τον ακριβή αριθμό, όμως η ιστορική έρευνα και η μελέτη του κοινωνικού πλαισίου της εποχής δίνουν χρήσιμα στοιχεία.
Τι (δεν) λένε τα Ευαγγέλια
Τα κανονικά Ευαγγέλια αποφεύγουν κάθε αναφορά στην ηλικία της Μαρίας. Τόσο το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο όσο και το Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο περιορίζονται στο να αναφέρουν ότι η Μαρία ήταν αρραβωνιασμένη με τον Ιωσήφ όταν έμεινε έγκυος, χωρίς περαιτέρω λεπτομέρειες.
Η απουσία συγκεκριμένων αριθμών δεν θεωρείται τυχαία. Για τους συγγραφείς των Ευαγγελίων, η θεολογική σημασία της Γέννησης υπερίσχυε των βιογραφικών στοιχείων.
Απόκρυφα κείμενα και πρώιμες παραδόσεις
Το κενό αυτό επιχειρούν να καλύψουν μεταγενέστερα, μη κανονικά κείμενα. Το Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου, γραμμένο τον 2ο αιώνα μ.Χ., περιγράφει τη Μαρία ως 12 ετών όταν αρραβωνιάστηκε. Άλλες παραδόσεις την τοποθετούν λίγο μεγαλύτερη, γύρω στα 13 ή 14.
Παρότι τα κείμενα αυτά δεν θεωρούνται ιστορικά αξιόπιστα με τη στενή έννοια, έχουν ιδιαίτερη αξία: αποτυπώνουν το πώς οι πρώτοι χριστιανοί αντιλαμβάνονταν την ηλικία και τον ρόλο της Μαρίας μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο της εποχής.
Πώς παντρεύονταν στον Ιουδαϊσμό του 1ου αιώνα
Για να κατανοήσουμε καλύτερα το ζήτημα, πρέπει να δούμε τις κοινωνικές συνθήκες της Ιουδαίας τον 1ο αιώνα μ.Χ. Οι γάμοι σε πολύ νεαρή ηλικία δεν ήταν εξαίρεση, αλλά κανόνας. Τα κορίτσια μπορούσαν να αρραβωνιαστούν αμέσως μετά την είσοδο στην εφηβεία, συχνά γύρω στα 12 χρόνια.
Η βιολογική ωριμότητα είχε μεγαλύτερη σημασία από τη χρονολογική ηλικία, ενώ η μεταγενέστερη ραββινική παράδοση όρισε τα 12 έτη ως ηλικία θρησκευτικής ενηλικίωσης για τα κορίτσια.
Τι συμπεραίνουν οι ιστορικοί σήμερα
Συνδυάζοντας τα δεδομένα, οι περισσότεροι ιστορικοί συμφωνούν ότι η Μαρία ήταν πιθανότατα έφηβη όταν γέννησε τον Ιησού. Το πιο συχνό εύρος που αναφέρεται είναι μεταξύ 12 και 16 ετών, χωρίς να μπορεί να δοθεί πιο ακριβής αριθμός.
Δεν υπάρχει καμία πηγή που να επιβεβαιώνει με βεβαιότητα την ηλικία της. Υπάρχει όμως μια ισχυρή σύγκλιση στοιχείων που δείχνει ότι, με τα δεδομένα της εποχής, η Μαρία θεωρούνταν κοινωνικά «κατάλληλη» για μητρότητα, όσο κι αν αυτό σήμερα προκαλεί εντύπωση.
Η ηλικία της Μαρίας παραμένει άγνωστη, αλλά το ερώτημα φωτίζει κάτι βαθύτερο: το ιστορικό και κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο εκτυλίχθηκε η Γέννηση του Χριστού. Και αυτό, ίσως, μας φέρνει πιο κοντά όχι μόνο στο γεγονός, αλλά και στους ανθρώπους που το έζησαν.
Διαβάστε ακόμα: 25 Δεκεμβρίου: Γιατί γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα σήμερα και τι λένε οι ιστορικοί για τη γέννηση του Χριστού