Τα Χριστούγεννα στην Αθήνα δεν ήταν ποτέ στατικά. Άλλαζαν πρόσωπο ανάλογα με την εποχή, τις αντοχές της κοινωνίας, τις πληγές αλλά και τις μικρές στιγμές ευφορίας. Από τα χρόνια του πολέμου μέχρι τη μεταπολιτευτική αφθονία και την αστική λάμψη των δεκαετιών που ακολούθησαν, η πόλη έμαθε να γιορτάζει με ό,τι είχε — και συχνά με ό,τι της έλειπε.
Μια βόλτα στο παρελθόν αρκεί για να θυμίσει ότι η αθηναϊκή πρωτεύουσα έστηνε γιορτή ακόμη και στις πιο αντίξοες συνθήκες, κρατώντας ζωντανό το πνεύμα των ημερών.
Χριστούγεννα με φόντο τον πόλεμο
Τον χειμώνα του 1940, τα νέα από το αλβανικό μέτωπο καθόριζαν την καθημερινότητα. Κι όμως, η πόλη δεν πάγωνε. Τα κατεστραμμένα κτίρια καθαρίζονταν βιαστικά, τα μαγαζιά άνοιγαν και οι δρόμοι γέμιζαν κόσμο. Η ζωή έπρεπε να συνεχιστεί, έστω και με δυσκολία.
Στα νοσοκομεία της πόλης νοσηλεύονταν τραυματίες πολέμου, ακόμη και Ιταλοί αιχμάλωτοι, ενώ εθελόντριες πρόσφεραν φροντίδα και στοιχειώδη ανακούφιση. Στο κέντρο, η κίνηση δεν σταματούσε. Η Αιόλου έσφυζε από ζωή, θυμίζοντας πως, παρά τον φόβο, οι άνθρωποι είχαν ανάγκη να νιώσουν κανονικότητα.
Τα γράμματα από το μέτωπο έδιναν κουράγιο και σε σημεία όπως το Σπίτι του Άγγλου Στρατιώτη προσφέρονταν φαγητό και λίγες στιγμές ξεκούρασης. Κανείς, ωστόσο, δεν φανταζόταν ότι ο επόμενος χειμώνας θα έφερνε πείνα και σιωπή.
Ρεβεγιόν, νέον και αστική διασκέδαση
Μετά τον πόλεμο, η Αθήνα άλλαξε. Η εσωτερική μετανάστευση διόγκωσε την πόλη και μαζί της μεγάλωσαν οι ανάγκες αλλά και η νυχτερινή της ζωή. Οι φωτεινές επιγραφές νέον έδιναν άλλο χρώμα στις γιορτές και τα Χριστούγεννα άρχισαν να συνδέονται με έξοδο, μουσική και ξεφάντωμα.
Οι εφημερίδες της δεκαετίας του ’60 διαφήμιζαν λαμπερά ρεβεγιόν με μεγάλα ονόματα της εποχής. Από την κοσμική σκηνή μέχρι τους νέους ρυθμούς που έφερνε το τουίστ, η πόλη ζούσε στο τέμπο της αλλαγής, με τις παλιότερες γενιές να παρακολουθούν άλλοτε με περιέργεια κι άλλοτε με δυσπιστία.
Την ίδια ώρα, η χριστουγεννιάτικη αγορά είχε τον δικό της παλμό. Στην Αιόλου και στη Βαρβάκειο, πάγκοι γεμάτοι γλυκά, ζυγισμένα με την οκά, άλλαζαν χέρια. Κουραμπιέδες και μελομακάρονα κόστιζαν 80 δραχμές την οκά, τιμή που σήμερα φαντάζει σχεδόν συμβολική. Ζωντανές γαλοπούλες, παιδικές φωνές και αγορές της τελευταίας στιγμής συνέθεταν το σκηνικό.
Το Μινιόν και τα Χριστούγεννα των παιδιών
Στα τέλη της δεκαετίας του ’80, το κλίμα ήταν διαφορετικό. Πολιτική ένταση, ιδιωτική τηλεόραση και πιο πλούσια τραπέζια χαρακτήριζαν την εποχή. Ο στολισμός της πόλης παρέμενε λιτός, όμως για τα παιδιά υπήρχε ένας αδιαμφισβήτητος προορισμός: το Μινιόν.
Εκεί, ο Άγιος Βασίλης περίμενε μικρούς και μεγάλους για την καθιερωμένη φωτογραφία, που φυλασσόταν σαν οικογενειακό κειμήλιο. Η άφιξή του δεν ήταν απλή υπόθεση. Με παρέλαση, φιλαρμονικές και θεαματική εμφάνιση στους δρόμους του κέντρου, το πολυκατάστημα μετέτρεπε τα Χριστούγεννα σε εμπειρία.
Από τους στύλους του Ολυμπίου Διός μέχρι την Πατησίων, η γιορτή ξεδιπλωνόταν σαν σκηνικό άλλης εποχής — μιας εποχής που σήμερα μοιάζει μακρινή, αλλά παραμένει ζωντανή στη μνήμη της πόλης.
Τα Χριστούγεννα της παλιάς Αθήνας δεν ήταν πάντα εύκολα, ούτε πάντα λαμπερά. Ήταν όμως αληθινά. Και ίσως γι’ αυτό, ακόμη και σήμερα, συνεχίζουν να μας γοητεύουν.
Διαβάστε ακόμα: Θεσσαλονίκη: Πώς δρούσε η συμμορία των «τιμωρών». Παγίδες μέσω social και άγριες επιθέσεις